Vatansever Oyunlar: Rus Video Oyunlarının Kısa Tarihi

Hepimiz Tetris’in Rusya’dan geldiğini biliyoruz. Ancak ülkenin video oyun tarihi, Sovyet atari salonlarından çevrimiçi rol yapma oyunlarına kadar fazlasıyla zengin. Ayrıca politika ve vatanseverlik ile ilginç bir şekilde kesişir.

Rus video oyun endüstrisi 1970’lere kadar uzansa da son yıllarda Rusça konuşulan ülkeler dışında çok az sayıda Rus yapımı oyun dikkat çekmiştir. Rus yapımı olmayan oyunlarda (ve filmlerde) hayat verilen Ruslar genellikle kötü karakterlerdir. Sigaralar, votka, Sovyet askerleri, kızıl yıldızlar, cesur diyaloglar, gangsterler; bunlar, oyunlardaki Rus temsilinin üzerine inşa edildiği benzetmelerdir. Rusların, özellikle “Rus” kavramı söz konusu olduğunda, video oyunu üretirken farklı yaklaşımlar benimsemeleri şaşırtıcı olmasa gerek.

Sovyet Atari Oyunları ve Taşınabilir Oyunlar

Sovyet Atari Oyun Müzesi, son zamanlarda blog dünyasında ufak çaplı dalgalanmalara neden oldu. Burada, 1970’lerin sonundan 1980’lerin ortalarına kadar geliştirilmiş bir dizi erken mekanik atari oyunu korunur ve muhafaza edilir. Sergilenen oyunlar, Komsomol (Genç Komünistler Birliği) onaylı Sovyet gençlik arayışlarını hatırlatır: atış, halk oyunları, spor. Ayrıca, okul çağındaki çocukların, uzman bir keskin nişancı veya kozmonot olma fantezilerini yaşayabileceği askeri ve uzay operasyonlarının temsilleri bulunur. Sovyetler Birliği’nde pek çok farklı atari oyununun birdenbire ortaya çıkması, ABD ve Japonya’daki atari oyunlarının popülaritesiyle yakından örtüşür. Bununla birlikte, Amerikan endüstrisi atariye olan ilgiyi ayakta tutmayı başarabilirken, Japon ve Rus atari oyun endüstrileri, ev bilgisayarlarının ve elde taşınabilen oyunlar sebebiyle hedef kitlenin ilgisini kaybetmiştir.

1980’lerin ortalarına gelindiğinde, girişimci mühendisler, tüketici ürünlerine yönelik artan talebi karşılamak için taşınabilir oyunlar temin edebilmenin yollarını arıyorlardı. Çözüm, igra mikroprocessornaia’dı (oyun mikroişlemcisi). Elektronika markasıyla piyasaya sunulan bu küçük, kutulu konsollar neredeyse karikatürize edilmiş “Sovyet bir görünüme” sahipti. Ancak English Russia sitesindeki keskin gözlü bir yazar, bunların sıklıkla Japon ve Amerikan oyunlarından kopyalandıklarını gösteriyordu. Bu teknik iskelet üzerine Rus programcılar, popüler Rus kültüründen karakterleri, oyunları ve sporlar üretti: hokey, çizgi filmler, matematik ve uzay araştırmaları.

Elektronika’nın ilk oyunlarından olan Nu, Pogodi!, aynı adlı çizgi filmdeki kurdu içeriyordu. Amaç yumurtlayan tavukların yumurtalarını düşmeden ve civcivleri yumurtadan çıkmadan yakalamaktı.

Evde oyun oynamak

1970’ler ve 1980’lerdeki oyunlar genellikle oyuncuların mesafeleri ve hızları hesaplamasını, matematiksel bulmacaları çözmesini, eylemleri önceliklendirmesini ve reflekslerini kullanmasını gerektiriyordu. Kişisel bilgisayarlar daha erişilebilir hale geldikçe – nüfusun sadece küçük bir yüzdesi için bile olsa – Rus oyun yapımcıları mantık ve bulmaca oyunlarına doğru yönelmeye başladı. Bunlar, yurt dışından gelen dövüş ve yarış oyunlarıyla birlikte, çok aranan Tayvanlı NES klonu Dendy’de, Kvant-BK veya tek ithal Atari olan ZX Spectrum klonlarında oynandı.

1990’ların başında, özel Rus stüdyoları kitlesel pazar için çok sayıda orijinal oyun yapmaya başladı. Bunların çoğu, uluslararası lisans anlaşmaları, kopyalar ve paylaşılan yazılımlar, İngilizce konuşulan dünyada popüler hale geldi. Örneğin Gamos, yılda yaklaşık üç bulmaca, strateji veya mantık oyunu yayınladı. Eski Commodore kullanıcıları, yakında Rusya dışında kullanıma sunulan birkaç oyundan biri olan 7 Colours sürümünü hatırlayabilir.

Bu basit ama kazanması zor oyunlar, yalnızca Rus çılgınlığı değildi. İçlerinde belirli bir kültürel mantıkları vardı. Mühendislik, bilim ve matematiğin çok değerli olduğu bir ortamda, bu tür oyunlar zihinsel eğitim vaat ediyordu. Sosyal olarak hoştular, açık bir siyasi ideolojiden yoksunlardı ve rahatlatıcı bir dünya görüşü sunuyorlardı. Stratejinizi belirleyip, doğru hamleler yapıldığında kazanmak garantiydi.

Yeni bin yılın başlangıcında, K-D Labs, bir sürüş oyununu açıklanamaz bir şekilde uzay yolculuğu ve galaksiler arası savaş hakkında tuhaf bir aksiyon-macera ve rol yapma oyunuyla harmanlayan bir oyun olan Vangers‘ı piyasaya sürdü. Rus oyuncular arasında bir kült olan Vangers, evrenbilimiyle ilgili tüm ezberleri bozan bir dünya yarattı. Uzaylı teknolojisinin karmaşası, bilinmeyen bir düşmanla sürekli savaşın dehşeti ve geçmiş gerçeklerin endişe verici erozyonu, Vangers’ı hemen Sovyet sonrası Rusya’nın korkuları için güçlü bir metafor haline getirdi.

IL-2 Sturmovik: Battle of Stalingrad, İkinci Dünya Savaşı’nın Doğu Cephesi’ne dayanan, güzelce detaylandırılmış bir uçuş simülatörüdür. Oyuncu birkaç düzine uçaktan birini seçebilir daha sonra tarihsel açıdan gerçekçi görevler üstlenebilir. Geliştirici her iki ila üç yılda bir geliştirme yayınlar (daha fazla uçak, daha gerçekçi bir uçuş deneyimi veya yeni savaş alanları gibi). Oyunun gelişimi, Rus ordusuna para ve personel akıtmaya olan ilginin yeniden canlandığı zamana denk gelir. Bu eğilim, video oyunlarına da sıçradı. 2000’li yılların başlarından itibaren Rus oyunları, savaş tarihini yeniden canlandıran, birinci şahıs nişancı (First Person Shooter) ve askeri strateji oyunlarına ağırlık verdi. IL-2 Sturmovik dünya çapında popüler olmasına rağmen, popülaritesi kısmen politik ideolojiden yoksun olmasından kaynaklı; ilk oyun Doğu Cephesi’ne odaklanıyor, doğru, ancak pilotlar görevler için herhangi bir uçağı seçebilir. Bu oyun, listedeki bir sonraki oyunun aksine, siyasi bir duruştan ziyade askeri uçaklara hayranlık besliyordu.

The Truth About 9th Company ve buna verilen reaksiyonlar, son on yılda siyasi figürlerin video oyunları hakkında artan farkındalığına iyi bir örnektir. Oyun, oyuncunun Afganistan’daki Sovyet savaşı sırasında 3234 Tepesi için tarihi savaşı deneyimlediği bir tür “belgesel oyun” olduğunu iddia ediyor. Dmitry Puchkov (filmlerin ve son zamanlarda oyunların tercümanı) projeye ilham verdiğini ve projeyi Rusya’nın “tarihsel hafızasının” aşınmasına bir tepki ve Rus askeri tarihi hakkındaki “yalanlara” karşı bir karşı duruş olarak sunduğunu iddia ediyor.

Oyun 2008 Dünya Rus Halk Konseyi’nde bir grup delegeye gösterildi. “Gençleri vatanseverlik konusunda eğitebilecek, aynı zamanda askeri işler, tarih ve coğrafya hakkında nesnel bilgi sağlayabilecek” bir oyun olarak tanımlandı. Bu durum yegâne örnek değil. Oyunlar erişilebilir hale geldikçe, belirli bakış açılarını teşvik etmek veya gençleri devletin onayladığı yollarla eğitmek için oyunları kullanma fikri fazlasıyla ilgi gördü. Şaşırtıcı bir şekilde, incelemelerde oyun bilhassa iyi karşılanmadı, kontroller ve oynanış çok sıradan kabul edildi. Bu örnekten ve konuyla ilgili araştırmalardan öyle görünüyor ki, Rus hükümeti oyunlar aracılığıyla gençlere ilham vermeden önce, eğlenceli bir oyun seçmek zorunda kalacaklar.

Allods Online, Nival Interactive’in Bogatyrs, şövalye benzeri kahramanlar ve heybetli Sovyet şehirleri gibi Rus folklorik referanslarıyla dolu yedi yıllık projesi olan Rage of Mages serisinin son çıkan oyunudur. Oyuncular, League veya Imperium olmak üzere iki gruptan birini seçer. League koalisyonunda; elfler, insanlar ve Gibberlings’ler (küçük antropomorfik hayvan üçüzleri) bulunuyor. Buna karşılık Imperium, oyun kurgusunda otokratik bir lidere sahip askeri, endüstriyel, imparatorluk inşa eden bir toplum olarak tanımlanan, orklar ve ölümsüzlerden oluşan bir koalisyondur.

Yarı insan ırkların bu zıt tasvirleri, Rus kültürü ve tarihinde iki benzer temayı yansıtır: basit, kırsal bir yaşamın idealleştirilmesi ve askeri gücün, ilerlemenin ve güçlü liderliğin yüceltilmesi. Oyun, oyunculara yapımın bir Rus oyunu olduğunu belli eden referanslarla ve özelliklerle yer verir. Ortak apartmanlar, sokaklardaki küçük büfeler, kubbeli binalar, Rus donanma üniformalı orklar ve beton gökdelenlerin üzerine tünemiş kırmızı yıldızlar örnekleri verilebilir. Görevler, Rus bürokrasisine alaycı göndermelerde bulunuyor, oyuncuların ortak hamam olan banya için yakıt ve huş ağacı dalları toplamasını talep ediyor.

Oyun geliştirme süreçlerinde geliştiriciler sıklıkla sorunlarla karşılaşırlar. Bugün Rus oyun endüstrisine genel bir bakış attığımızda, İngiliz basınında şimdiye kadar yalnızca en tartışmalı veya dikkat çekici oyunların yer aldığını görüyoruz. Sektör, Rages of Mages veya IL-2 Sturmovik gibi büyük bütçeli, uzun süredir devam eden serilerle, bir Kickstarter tarafından finanse edilen Ice-Pick Lodge’s Knock-knock gibi bağımsız oyunlarla çeşitleniyor.

Buna rağmen, Rus oyun endüstrisi garip bir şekilde daha geniş bir oyun geçmişinden kopmuş hissediyor. Japonya’nın iri gözlü, dikenli saçlı oyun kahramanlarını veya ABD’den hipermaskülen savaş simülasyonlarını tanımlayabildiğimiz şekilde Rus oyunlarını tanımlayabilmekten çok uzağız. Uzun süredir, oyunlarda Rusların nasıl göründüğüne dair algımız, Rus karakterlerinin ağır Batılı tasvirleri veya Rus yapımı oyunların klonları aracılığıyla filtrelendi. Ancak Rus geliştiricilerin benzersiz bir şekilde yararlanabileceği bir dizi karakter, senaryo, alternatif tarih bulunmakta. Belki de zamanla bu zengin ve çeşitli sektör, hak ettiği küresel değere ulaşıp, tadını çıkarabilir.

Kaynak: https://www.calvertjournal.com/articles/show/3395/Russian-video-games-history