Av. Barış Hocaoğlu
Kripto para, herhangi bir merkezi veya aracı kuruma bağlı olmaksızın oluşturulan, dijital olarak şifrelenmiş sanal para birimidir. 2009 yılında Satoshi Nakamoto ismini kullanılan bir yazılımcı (veya ekip) tarafından 2 yıllık bir çalışmanın ardından Bitcoin ana ağı (mainnet) açılmıştır. Bu yönüyle Bitcoin, piyasaya sürülen ilk kripto paradır ve günümüzde 15.000’i aşan projelerin tamamının ilham kaynağıdır.
Peki kripto camiasında “fiat” olarak ifade ettiğimiz reel para birimleri yerine neden kripto paralar kullanılmaktadır? Bu soruya cevap olarak aşağıdaki gibi gerekçeler gösterilebilecektir.
- Bu paraların çoğunlukla kamuya açık olan akıllı kontratında (smart contract) yazıldığı şekliyle sınırlı olması yani yenisinin basılamaması ve bu nedenle düşük enflasyon riski taşımasını
- Aracı ücreti olmadığı için özellikle uluslararası çapta düşük işlem ücretlerine tabi olması (burada özellikle kripto para cüzdanlarının menşei olmadığı, global olduğu hususunun da altını çizelim)
- Kullanım kolaylığı ve yüksek işlem hızı
Kripto paraların ortaya çıkması ile birlikte pek çok ülkede oldukça sıkı denetim öngören ekonomi, finans ve varlık hukuk dallarının kripto paralara uygulanıp uygulanamayacağı tartışıldı. Uzunca bir süre, hem önemli bir hacme ulaşmaması hem de devletlerin elinde bu teknolojiyi anlayabilecek ve takibini sağlayabilecek kalifiye personel bulunmaması sebebiyle devletler bu piyasayı regüle etmeme yönünde hareket etmiş, ancak uluslararası suç şebekelerinin kripto paraları izlenemeyecek para transferleri yapmak için kullanmaya başlaması, terörün bu yolla finansmanı, büyük şirketlerin vergiden kaçınmak amaçlı olarak kripto para yatırımlarına yönelmesi en son olarak da kripto paraların 2017 Boğası’nda 800 Milyar Dolar piyasa hacmine ulaşması ile birlikte Amerika başta olmak üzere pek çok devlet kripto paralarda düzenleme yapma yoluna gitmiştir.
Ülkemizde ise bu yazının yazıldığı 2021 Şubat ayı itibariyle piyasada bir regülasyon beklentisi olmakla birlikte henüz bir yasal düzenleme mevcut değildir. Hem “suçta ve cezada kanunilik ilkesi” hem de hukuk devletinin “kanunların açıkça yasaklamadığı her şey serbesttir” ilkesi gereğince Bitcoin başta olmak üzere kripto paraların tamamen yasal olduğu, Türkiye’de ikamet eden Türk Vatandaşları yahut Yabancıların gönül rahatlığı ile kripto yatırımları yapabileceği anlaşılmaktadır. Ancak bilinmesi gerekir ki, regülasyon olmaması hiç denetim olmadığı anlamına gelmemektedir. MASAK, Gelir İdaresi Başkanlığı, SPK, BDDK, Merkez Bankası gibi kurumlar zaman zaman kripto paralar üzerine çalışmalar yapmaktadır.
Konu ile alakalı özel düzenlemelere baktığımızda;
- 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Kanunu uyarınca kripto para, elektronik para olarak değerlendirilemez.
- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, kripto para biriminin bünyesinde herhangi bir denetime tabi olmadığını bir açıklama ile doğrulamıştır.
Tüm bu sebeplerle, kripto paraların üretilmesi, alınması, satılması, ödeme yöntemi olarak kullanılmasının önünde Türk hukukunda herhangi yasal bir engel bulunmadığı ortaya çıkmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki kripto paralar Türk hukuku uyarınca bir para birimi olarak kabul edilmemekle birlikte bir “varlık” kabul edilebilecektir ve bunun da vergi mevzuatı kapsamında bazı sonuçları vardır:
- Kripto para alım satımı ile kazanç elde edilmesi durumunda, vergi mevzuatı açısından ticari kazanç olarak kabul edilecek ve gelir vergisine tabi olacaktır.
- Kripto para birimi ticareti, KDV Kanunu’nun 1. maddesine göre KDV’ye tabidir.
- Kurumların kripto para işlemlerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisine tabi olacaktır.
**Kripto paralar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
