Trustless > Decentralized

Bu içerik OrientusPrime’ın kaynağından alınmıştır. KoinSaati ailesi olarak bu içerik için kendisine teşekkür ediyoruz!

Medium: https://orientusprime.medium.com/
Twitter: https://twitter.com/OrientusPrime

Bitcoin başlangıcından itibaren sadece para politikası bir yere bağlı olmayan bir algoritmik merkez bankası olarak değil üzerinde farklı uygulamaların çalışacağı yeni bir sistemin ilk ayağı olarak düşünülmüştü. Bitcoin’in daha ilk versiyonunda gizli bir kumar uygulamasına rastlanır ve Bitcoin, üzerinde geliştirme yapılabilmesi için bir script diline de sahiptir. POS hedeflerini bir kenara koyarsak Bitcoin için hayal edilen gelecek ile Ethereum oluşturulurken hayal edilen gelecek ikiz kardeş sayılır.

Meselelere o zamanki yaklaşım ise şimdikinden biraz daha farklı. Bitcoin’in Blockchain yapısı ile POS yapıların konsensus yapısı arasındaki temel fark Bitcoin belirli varsayımlar altında “Trustless” bir yapı kurma amacındayken POS yapılar “Decentralized” yapılar kurma çabasındadır. Temelde aynı şey gibi algılanabilir ama merkezi “Trustless” bir yapı mümkündür. “Decentralized” ve “Trustless” bir yapı da mümkündür. Çoğu “Decentralized” yapı ise aslında “Trusted” bir yapıdır. “Decentralized” olduğundan dolayı ise bu zayıf nokta birden fazla noktaya yayıldığı için klasik merkezi sistemlerden üstün olduğunu varsayarız.

Bunu şu şekilde örnekleyebiliriz. Bir DeFi örneğinde sistemin tamamında kontrol sahibi olacak anahtarın kontrolü 6 kişiye dağıtılmış olsun. Bunların 3’ü DeFi projesinin geliştirici ekibi olsun 3’ü de dağıtılan Governance Token’ler ile seçilmiş 3 delege olsun. Toplam 6 kişi. Bu 6’lıdan 4 tanesinin imzalamasıyla bu key kullanılıp senin varlığın tehlike altına alınabiliyorsa sen aslında hala bir “Trusted 3rd Party”ye güveniyorsun.

Tek farkı güvendiğin şeyi bir noktadan alıp birden fazla nokta haline getirmişler. Bir kişiye değil 6 kişiden en az 3’ünün bir yanlış yapmayacağına güvenmiş oluyorsun. Tersi bir örnekte ise Payment Channel ile bağlanmış olduğun bir merkezi kontrollü Blockchain uygulamasının işleyişi tek bir yerden kontrol ediliyor olsa da Payment Channel’da karşı tarafa güven gerekmez. Elindeki bilgileri Blockchain ağına sunup tokenlerini 0 risk ile alabilirsin. Burada karşı taraf senden habersiz yanlış bir bilgi sunmuş mu diye ağın kontrol edilmesi gerekiyor ama bunda da bir üçüncü tarafa değil kendi ağ bilgine güveniyorsun. Böyle bir durumu farketmek için de genelde 1 hafta gibi uzun bir süren oluyor. Normal şartlarda bilgi ortaklaşa bir şekilde ağa verilirse anlaşmalı boşanma gibi anında ağda işleniyor zaten. İkinci örnek ilkinden daha merkezi olmasına rağmen eğer aynı fonksiyonalite sunuluyorsa ilkinden çok daha mantıklıdır çünkü güvenlik riskin minimumdur.

Bitcoin’in amacı da bu şekilde trustless bir sistem olmaktır. Hatırlatmakta fayda var yeni POS projelerinin çoğunun kullandığı klasik BFT karar mekanızması Bitcoin ortaya çıkmadan çok uzun yıllar önce Leslie Lamport tarafından oluşturulmuştur. Bu konsensus mekanizmaları Bitcoin çıktıktan sonra Bitcoin’den ilham alınarak ortaya konulmamıştır. Bu bilinen konsensus mekanızması ile hükümetlerin engelleyemeyeceği bir sistem kurulması ise mümkün değildir. Bu sistemlerde ağ tek bir noktadan yöneltilmese de kimler tarafından yönetildiği bellidir ve bu açıdan sadece merkeziyetsizlerdir. Bitcoin’de ise ağ kimse tarafından yönetilmez. Madenciler sadece senkronizasyonu sağlayan işçilerdir, eğer mevcut madencilerin çalışması engellenirse de ağ kolaylıkla yerlerini doldurur. Madencilerin çalışması durdurulmayıp ağı sabote etmeye çalışılırsa da ağın ödüllerinden faydalanamayacakları için boş yere para akıtmış olacaklardır.

Özetle klasik BFT kullanan bir coinin, ekosistemin ilk üyesi olması mümkün değildi. Şuan rahatça ekosistemin bir parçası olabilmelerinin sebebi ise Bitcoin’in kriptopara sistemlerinin engellenemez olduğu algısını oturtmuş olmasıdır. Buna ek olarak da BFT sistemlere saldırdıkları zaman bunun sadece platformları Nakamoto konsesua itmeye yarayacağının da farkında olmalarından olabilir. Kriptodaki ilk klasik konsensus örneklerinden Dan Larimer’in kurduğu ağlarda da (EOS özellikle) Bitcoin’in aksine illegal durumlarda coinlere dondurma veya el koyma işlemleri yapılıyor olması da bir başka güzel örnek bu konuda.

Bunun farkında olmak merkeziyetsizliğin tek başına bir hedef olarak ortaya konmasının manasızlığını ortaya koyuyor. Bitcoin’in hedefi merkeziyetsiz olmak değildi, asıl hedefe giderken ortaya çıkan bir durumdu sadece. Eğer bir sistem trustless ise ama merkeziyetsiz değilse bunun aslında hiçbir önemi yoktur. Bu duruma bir diğer örnek de Ethereum ağındaki Rollup çalışmalarıdır. Tek bir operatörün olduğu versiyonlarda dahi merkeziyetsiz konsensus kurmaktan çok daha güvenlidir çünkü sistem trustless’dır. Paranızı kaybetme riskiniz yoktur. Aynı ödeme kanalında olduğu gibi. Başka bir trustless uygulama örneği de atomic swaplardır.

Sözün özü bu sebeplerden dolayı başlıkta da yazdığı gibi Trustless > Decentralized

• Bu da ilginizi çekebilir: Bitcoin Varlığının Ötesinde Blockchain

Kriptoparalar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.