Tuğhan Tokuş
Blockchain teknolojisi ile birlikte bankalar veya büyük şirketler gibi merkezi kurumlara gerek kalmadan, token’ları temel alan ekonomik işlemler mümkün hale geldi. Tokenomics (token ekonomisi/kripto ekonomi), token haline getirilmiş mal ve hizmetlerin üretimi ve dağıtımına ilişkin ekonomik kurumları veya politikaları kapsar.
Token Nedir?
Token’lar, projeler tarafından yaratılan birimlik değerlerdir ve birimin değeri projenin market hacmi ve token sayısına göre değişmektedir. Daha teknik olarak bakıldığı zaman token, mevcut bir blokzincir üzerine inşa edilir ve coin olarak sınıflandırılmaz. Örnek verecek olursak coin-ETH, token-UNI veya coin-BNB, token-CAKE.
Token Ve Kripto Paralar
Token ekonomisi hala gelişmekte olan bir alandır ve günümüzde kullanılan ödeme araçlarının aksine vergilendirilmesi konusunda kesin düzenlemeler bulunmamaktadır. Kripto para birimlerinin aksine token’lar, parayı veya parasal değeri temsil etme amacı olmadan da oluşturulabilir.
Token Çeşitleri
Token ekonomisinin temellerine giriş yapmadan önce, mevcut token çeşitlerini biliyor olmamız gerekmektedir:
Security Ve Utility Token
Security Token, token’ları menkul bir kıymet olarak sınıflandırır ve bu token’lar Howey testini geçmek zorundadır. Gerçekleştirilen ICO’lar (STO), daha çok şirketin kendisine olan yatırımlar olarak değerlendirilir.
Utility Token ise ilerleyen dönemlerde, projenin mallarını veya hizmetlerini satın almak için kullanılabilecek olan token’lara denir.
Fungible Ve Non-Fungible Token
Fungible Token, birden fazla parçaya bölünebilir ve başka bir fungible token ile takas edilebilir. Örnek verecek olursak 0,05BTC ile 0,00342385 ETH satın alınabilir.
Non-Fungible Token ise birden fazla parçaya bölünemez bir bütün olarak takas edilmek zorundadır. Son zamanlarda popülerleşen “Non-Fungible Token” yani NFT’ler daha çok sanat eserlerini temsil etmektedir ancak ileride bir tapu veya bir patenti de temsil edebilir ve bu yönde çalışmalar mevcuttur.
Governance Token
Governance Token, bir blokzincir projesinde oylama gücünü temsil eden kripto para birimidir. Özellikle merkeziyetsiz finans projeleri tarafından tercih edilir ve kullanıcılarının projenin geleceği hakkında söz hakkı olmasını sağlar. Oylama gücü projeden proje değişmekle birlikte sahip olunan token’lar ile doğru orantılıdır.
Token Ekonomisinin Uygulamaları
Üretici Ve Tüketici Uyumu
Tüketici değerleriyle örtüşmeyen merkezi kuruluşlar atlanarak; blokzincir üzerine kurulu, token tabanlı merkezi olmayan protokoller sayesinde üreticiler, tüketiciler ile bir araya gelebilir ve güven ortamına ihtiyaç olmadan işlemlerini gerçekleştirebilirler. (Akıllı sözleşmeler)
Şeffaf Muhasebe
Token tabanlı bir kurumun tüm mali işlemleri blokzincir kayıtlarına otomatik olarak mühürlenir ve bir daha asla değiştirilemez. Böylece denetim şirketlerine ayrılan devasa bütçeler, daha faydalı alanlarda değerlendirilir.
Tam Maliyet Muhasebesi
Token’lar, muhasebe sırasında hem ekonomik hem de sosyal maliyetleri yansıtacak şekilde kodlanabilir.
Teşvik Sistemleri
Blokzincir üzerinde geliştirilen token tabanlı projelerde token’lar, artan bir dizi işlem neticesinde kullanıcılara bir ödül olarak verilmektedir. Ekosistemin büyümesi için, herhangi bir değer token olarak oluşturulabilir ve kullanıcılar, oluşturulan bu ekosistemin büyümesi doğrultusunda farklı tokenlar ile ödüllendirilmektedir.
Yatırımlar Ve Token Ekonomisi
Geleneksel finans enstrümanlarına sahip bir organizasyonun halka arz yapabilmesi için (IPO) bir çok şartı yerine getirmesi gerekmektedir. Token tabanlı bir organizasyon ise henüz daha ilk aylarda token arzı yapabilir (ICO) ve projenin ihtiyacı olan fonlamaya rahatlıkla ulaşabilir.
Kaynak: upGrad, Mayank Sahu | shrimpy academy
Kriptoparalar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
