in Analiz, KoinSaati Akademi, Kripto Paralar, NFT, Temel Analiz

Semi-Fungible Token (SFT) Nedir? Ne İşe Yarar?

SFT Nedir?

NFT’lere benzetilen Semi-Fungible Token (SFT) nedir? Ne işe yarar?

Blok zinciri son yıllarda karmaşık teknolojik gelişmelere imza attı. Ancak bunlar arasında belki de hiçbir yenilik, Semi-Fungible Token (yarı değiştirilebilir token) veya SFT’ler kadar kafa karışıklığı yaratmadı.

Haklı olarak birçok kişi, SFT’leri daha çok bilinen Non-Fungible Tokens (değiştirilemez) ya da NFT’lere benzetecektir. Tam ne olduğuna dair kesin bir tanım olmasa da SFT bir şekilde NFT’ye benzer.

NFT’ler değiştirilemezdir (non-fungible) çünkü NFT’ler birbirleriyle değiştirilemez. “Değiştirilebilir” (fungible) kavramı “karşılıklı olarak değiştirilebilir” anlamı taşır. Bu nedenle non-fungible token’ların doğrudan başka bir varlıkla takas edilememesi akla yatkındır. Değiştirilemezlik, her bir NFT’nin kendine has, benzersiz özellikleri ile de alakalıdır.

Örneğin, Bored Ape Yacht Club koleksiyonunda, her bir NFT maymunu diğerlerinden farklıdır. Bu sebeple farklı satış fiyatları bu benzersizliği yansıtır.

Benzersiz NFT’lerin aksine, kripto para birimi fungible’dır (değiştirilebilir). Bir BTC token’ı diğer bir BTC token’ı ile tamamen aynıdır. Birbiriyle takas edilirse değer kazanımı ya da kaybı olmaz.

Dolayısıyla NFT’lerin ne olduğunu bilmek SFT’i muammasını çözmeye yardımcı olmaz. İnsanlar böylece, SFT’lerin bazı yönlerden değiştirilebilir, bazı yönlerden ise değiştirilemez olduğunu düşünebilir.

INO

SFT’ler için farklı şekil ve boyutları yanında farklı alanlarda kullanım değerleri sebebiyle böylesine uygun ve belirsiz bir tanım normaldir.

Sade Bir Açıklama

Bir konser ya da etkinlik için bir bilet edindiğinizi düşünün. Etkinlik için ayırılmış 500 bilet mevcut ve her biri etkinliğe katılma hakkı veriyor. Biletlerin haliyle birbirlerinden farklı numaraları bulunuyor. Ancak özünde her bir biletin maliyeti ve sağladığı fayda tamamen aynı. En sade şekilde SFT’yi işte bu bilete benzetebilirsiniz. SFT, dijital bir bilet gibidir.

Konser başlamadan, bu biletlerden birini diğeriyle değiştirmek pek tabii mümkündür. Sağladıkları fayda ve maliyetleri aynı olduğu için bu konserin biletleri değiştirilebilir. Yani, birbirleriyle değiştirilebilir; fungible’dır. Ancak bu bileti futbol maçı gibi başka bir etkinliğin biletiyle takas etmek mümkün değildir. Çünkü fayda ve maliyet farklı olabilir.

 

Etkinlik başlamadan önce fungible olan SFT bileti, konser veya futbol maçı akabinde non-fungible hale gelir. Bunun nedeni, bu dijital varlığın etkinlik sonrası kendine has değeriyle bir koleksiyon parçası halini almasıdır.

INO

13 Mayıs 1872 tarihli ilk FA Cup finalinden kalma bir bilete sahip olduğunuzu hayal edin. Biraz solgun ama hala bozulmamış; iyi durumda. Bu iyi muhafaza edilmiş bilet, muhtemelen ikiye bölünmüş buruşuk bir biletten çok daha değerli olacaktır. Bu anekdot üzerinden, SFT için ilkin fungible, sonrasında non-fungible hale gelen bir varlık tanımı çıkabilir.

NFT’ye Evrilen SFT

Birçok NFT serüvenine SFT olarak başlar. Henüz mint edilmemiş yeni bir NFT koleksiyonu hayal edin. Kullanıcılar sıklıkla tam içeriğini bilmeden bir NFT edinirler. OpenSea gibi bir sitede gördükleriyse basit bir şekilden ibarettir. Yani, gerçekte satın aldıkları şey ancak ifşa olduğunda NFT’ye dönüşecek bir SFT’dir. Bu ifşa sonrasında, SFT meta verilerini gösteren Evrensel Kaynak Tanımlayıcısı (Universal Resource Identifier) değişir. Sonuçta da alım öncesi her NFT alım sonrası özgün bir görüntüye dönüşür.

Bu dönüşüme yeni jeneratif (dijital) NFT tabanlı sanat koleksiyonlarında sıklıkla rastlamak mümkün. Bu koleksiyonlardaki her bir NFT kendine has, nadir özellikler barındırır. Elinde SFT’yi bulunduran şahıs bunu başka bir SFT ile takas edebilir. Ancak ifşa sonrası NFT’lerin alacakları farklı değerler sebebiyle bu artık mümkün olmaz.

SFT Standartları

EVM uyumlu blok zincirlerinde, NFT ve SFT arası farkı, kullandıkları standartların farklı olması gösterir. SFT’ler ERC-1155 token standardı ile mint edilirken NFT’ler ERC-721 standardını kullanır.

ERC-1155 standardı bazı avantajlar sunar. Token’lar tek seferde 1.000’e kadar gruplar halinde transfer edilebilir. Ayrıca, her işlem için gaz ücretlerini en aza indirir. Bununla birlikte kullanıcılar, hem fungible hem de non-fungible varlıklar için aynı akıllı sözleşme adresini kullanabilir. Aynı derece önemli, ERC-1155 standardı, yanlış adrese gönderilen bir token’ın dönüşünü de mümkün kılar. SFT’ler, kendi standardı olan Solana ve benzeri, EVM olmayan diğer blok zincirlerinde de mevcuttur. Solana’daki SFT’lerin avantajı ise mint ücretlerinin çok daha düşük olmasıdır.

SFT nedir’e yönelik bu açıklamalar, örnekler üzerinden SFT ne işe yararla birleştiğinde konu daha açık hale gelecektir.

Kullanımda SFT’ler

İyi örneklerden biri Kusama ağında bulunan RMRK’nın Kanaria Eggs koleksiyonu. RMRK, sermaye birikimi amacıyla Kanaria koleksiyonunu geliştirmiş bir NFT protokolüdür. Ethereum’daki NFT’lerin aksine bu token’lar, akıllı sözleşmeler kullanmıyor.

RMRK, Kanaria Eggs koleksiyon parçalarını hiçbir zaman resmi olarak ‘SFT’ olarak adlandırmadı. Buna rağmen bu parçalar ilk piyasaya sürüldüklerinde birer SFT’dir. Bu koleksiyon, hepsi aynı fiyata alıcı bulmuş bir dizi özdeş kuş yumurtasından oluşuyor. Ancak bir şahıs, alım sonrası ‘yumurtanın kabuğunu kırarak’ buradan özgün bir kuş ortaya çıkarabiliyor. Bu ifşa anında da SFT, kendine has özellik, nitelik ve değeri olan bir NFT’ye dönüşüyor.

Diğer bir örnek, bir play-to-earn futbol oyunu olan Monkey League’in Üretim Kapsülleri. Monkey League, SFT’ye başka bir yaklaşım sergiledi. Burada, oyuncuların, oyunu oynamaya başlamadan önce bir NFT maymununa sahip olmaları ya da bir adet kiralamaları gerekiyor. Oyunun özelliklerinden biri, oyuncuların, kendi bireysel özelliklerine sahip yeni NFT’ler üretmelerini mümkün kılmasıdır.

Monkey League’de yeni üretim için oyuncular önce iki adet maymun NFT’ye sahip olmalı. Ardından tek kullanımlık, takas edilebilir bir SFT olan Üretme Kapsülü edinmeli. Oyuncular, Üretme Kapsülü ile iki maymunun özelliklerini bir araya getirip ikisinden de farklı yepyeni bir NFT yaratır. Sonuçta, Üreme Kapsülü SFT’leri, üretme süreci tamamlandığında kendilerini bir NFT’ye dönüşmüş bulur.

Anlaşıldığı üzere, Monkey League SFT’leri, tek başlarına kabukları kırılabilecek Kanaria Eggs’ten farklıdır. League’de üretim süreci iki adet ana NFT olmadan başlayamaz. Aynı zamanda, tek kullanımlık Üretim Kapsülleri’nin ömrü de 12 ayla kısıtlıdır.

Son bir örnek de sanal evcil hayvanlaryla bir Solana ‘move-to-earn‘ oyunu olan Genopets. Oyuncular, hayvanlarıyla birlikte egzersiz yaparak zinde kalıyor ve onlarla bir çeşit bağ kuruyor. Kurallara göre ancak bu sayede kripto para ödülü kazanabiliyorlar.

Genopet iki tür SFT sunuyor: Kristaller ve Tohumlar. Oyuncuların, yeni bir Habitat mint edebilmek için iki türden de birer adet edinmesi gerekiyor. Sonrasında ancak bu yeni Habitat’ı kullanarak NFT tabanlı yeni bir evcil hayvan yetiştirebiliyorlar.

Bu SFT örneklerinin gösterdiği gibi, SFT’ler geliştiricilere, standart NFT’lere kıyasla daha fazla esneklik tanıyor. Esneklik yanında doğrulanabilir, bölünemez ve parçalanamaz olma temel avantajlarını da koruyor.

Özetle, henüz az bilinse de kripto evreninde SFT’ler bir dizi fayda sağlıyor. Yakın gelecekte daha fazla proje buradaki faydanın farkına vardıkça SFT gündemi hızla alev alacaktır.

Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.

Hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan bu içerik, genel anlamda bilgi vermeyi amaçlamakta olup; bu içeriğin, yatırımcıların alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgileri kapsamayabileceği dikkate alınmalıdır. Bu sayfalarda yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan KoinSaati sorumlu tutulamaz.

H. Yener Erköse tarafından yazıldı.

Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü’nden mezun oldum. İngilizce ve Almanca dillerine hakimim. Uzun yıllar çeşitli üniversitelerde sosyoloji ve tarih alanında dersler verdikten sonra blokzincir teknolojisini öğrenmeye ve kendimi bu alanda geliştirmeye karar verdim.

Evmos (EVMOS) Nasıl Stake Edilir?

Aptos’ta Dikkat Çeken NFT Projeleri