Onur Çaliş
Bu yazımızda, Proof-of-Stake (PoS) ve Delegated Proof-of-Stake’in (dPoS) ne olduğunu ve aralarındaki farkları kaleme alacağız.
Ölçeklenebilirliğe verilen önemin artması nedeniyle, blockchain ağlarını güvence altına almak ve mutabakata varmak için giderek daha fazla stake tabanlı mekanizmalar tercih edilmektedir. Bu model, Proof-of-Work (PoW) blockchain ağlarının ve yüksek enerji tüketim oranlarının artan incelemesinin ardından daha da popüler hale gelmiştir. Geliştiricilerin aralarından seçim yapabileceği çeşitli staking tabanlı mutabakat protokolleri olsa da, en popüler iki seçenek klasik Proof-of-Stake (PoS) algoritması ve Delegated Proof-of-Stake (DPoS) mekanizmasıdır. Bu iki modelden hangisinin en uygun olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Bu makale PoS ve DPoS’un benzerlikleri ve farklılıkları ile birlikte ayrıntılı bir genel bakış sunmaktadır.
Blockchain Konsensüsü Nedir?
Blockchain teknolojisinin temel ilkesi, defter tutmaya yönelik merkeziyetsiz bir yaklaşıma öncelik verir. Bu konsept, bir ağın her katılımcısının veya düğümünün elektronik bir defterin (blockchain) bir kopyasına erişebilmesini ve içeriğinin geçerliliğini gerçek zamanlı olarak onaylayabilmesini sağlar.
Bu model, bankalar gibi merkezi otoriteleri devre dışı bırakarak katılımcıların ya da ağ düğümlerinin blockchain ağına girilen verilerin geçerli olduğunu toplu olarak onaylamasını sağlar. Bunun işe yaraması için de ağın, her bir üye tarafından tutulan defterin tüm kopyalarını uyumlu hale getirecek bir araç içermesi gerekir. Ancak o zaman mutabakat sağlanabilir.
Başka bir deyişle, mutabakat tüm ağ katılımcılarının bir blockchain defterinin yeni girişilerinin veya eski işlemlerini geçersiz kılmadığı konusunda hemfikir olmasını sağlar.
Bu tanımdan yola çıkarak mutabakat mekanizmalarını, ağ katılımcılarının merkezi otoritelerin girdisi olmadan işlemleri doğrulamasına olanak tanıyan protokoller olarak tanımlayabiliriz.
Madencilik Nedir?
Bir ödül sistemi oluşturmadan insanların bir ağın güvenliğini sağlama sorumluluğunu üstlenmelerini sağlamanın biraz zor olduğunu kabul edersiniz.
Bu nedenle blockchain ağları neredeyse her zaman mutabakat protokolleri etrafında teşvik temelli bir ekonomi içerir. Böyle bir sistem, bir blockchain ağının ortalama kullanıcısını işlemleri doğrulamaya teşvik eder. Ağın güvenliğine katkıda bulunmaları karşılığında doğrulayıcılar genellikle blockchain ağlarının yerel kripto para birimleri cinsinden ödüller alır.
Basitçe ifade etmek gerekirse, kripto para kazanmak için işlemleri doğrulama sürecine madencilik denir. Başarılı bir şekilde yeni işlem grupları ekleyen katılımcılara yeni basılan kripto paralar ve işlem ücretleri ile ödeme yapılır.
Farklı Konsensüs Algoritması Türleri
Blockchain mutabakatını sağlamak için özel olarak tasarlanmış birkaç protokol olduğunu belirtmek gerekir. Aşağıdakiler popüler seçeneklerden bazılarıdır:
- Proof-of-Work
- Proof-of-Stake
- Delegated Proof-of-Stake
- Nominated Proof-of-Stake
- Proof-of-Authority
- Proof-of-Time
- Proof-of-Validation
Yukarıda yer alan tüm mutabakat mekanizmaları, bir ağın katılımcıları tarafından yönetilen bir işlem doğrulama sistemi sağlamaya çalıştıkları için benzer bir özelliği paylaşmaktadır. Bununla birlikte, onları birbirinden ayıran şey fikir birliği oluşturma doğrulayıcıları seçme yöntemleridir. Örneğin, Proof-of-Work mekanizması, doğrulayıcıların bilgi işlem güçlerini ağa taahhüt etmelerini gerektirir. Proof-of-Stake, doğrulayıcıların blockchain ağında bir miktar kripto para birimini kilitleme isteklerine dayalı olarak izin verir.
Blockchain Neden Mutabakat Mekanizmalarına İhtiyaç Duyar?
Daha önce de belirtildiği gibi, mutabakat protokolleri blockchain defterlerine girilen verilerin doğrulanması için merkeziyetsiz sistemler sağlar. Blockchain ağlarının merkezi otoritelere bağımlı olmamasını sağlar. Bunun yerine, mutabakat protokollerinin dahil edilmesi nedeniyle ağ katılımcılarının doğrulama sürecinde önemli roller oynayabileceğini tespit ederler.
Mutabakat protokolleri, blockchain ağlarına yeni işlemler eklemekten sorumlu doğrulayıcıları rastgele seçmek için sistemleri uygular ve yönetir. Protokoller ayrıca katılımcıları genel olarak blockchain ağlarının hedefleriyle birlikte çalışmaya teşvik eder. Dolayısıyla, ekosistemin güvenliğine katkıda bulunan faaliyetler ödüllendirilir. Öte yandan, bazı mutabakat protokolleri kesinti süreleri veya kötü niyetli faaliyetler için doğrulayıcıları cezalandırabilir.
Proof-of-Stake Nedir?
Daha önce de belirttiğimiz üzere, mutabakat algoritmasının şimdiye kadar yaratılan ilk çeşidi olan Proof-of-Work (PoW) protokolü, doğrulayıcı olma şansını elde etmek için birden fazla düğümün güçlü madencilik makineleri kurmasını gerektirmektedir. Digiconomist’in Bitcoin Enerji Tüketim Endeksine göre, ortalama bir Bitcoin işlemi 704,75 kWh elektrik tüketmektedir. Bu da ABD’deki ortalama bir evin yaklaşık 24,16 günlük elektrik tüketimine eşdeğerdir.
Böylece, PoW’a enerji tasarruflu alternatiflerle duyulan ihtiyaç Proof-of-Stake mekanizmasını doğurdu. PoW’un aksine, Proof-of-Stake, kullanıcıların doğrulayıcı olma taahhütlerini kanıtlamak için belirli kripto varlıklarını stake etmelerini gerektirir.
Temelde, doğrulayıcıların ağın refahına yönelik bağlılıklarının bir işareti olarak varlıkları blockchain ağlarına kilitlemeleri gerekmektedir. Tüm fikir, katılımcıların paraları söz konusu olduğunda ağın geçerliliğinden ödün vermelerinin mantıksız olacağı etrafında dönmektedir.
PoS mekanizması doğrulayıcıları paydaş havuzundan rastgele seçer. Bunu, şanslı kazananın blockchain ağına yeni işlem grupları ekleyeceği piyango tabanlı bir seçim sistemi olarak düşünün. Her yeni işlem bloğu eklendiğinde, bir sonraki doğrulayıcıyı seçmek için piyango yeniden başlar.
Bir doğrulayıcı olarak ortaya çıkma şansının, stake edilen coin sayısı arttıkça yükselme eğiliminde olduğunu unutmayın. Başka bir deyişle, daha yüksek hisseye sahip düğümlerin (blockchain üzerinde kilitli token sayısı) doğrulayıcı olarak seçilme şansı daha yüksektir. Seçim sürecini etkileyen bir diğer faktör de hissenin süresidir.
Ayrıca, başarılı doğrulayıcılar ödül olarak PoS ağına özgü yeni basılmış coinleri alırlar. Bu, işlem ücretlerine ek olarak gerçekleşir.
PoS ile ilgili bir diğer önemli ayrıntı ise kötü niyetli eylemleri caydırmak için cezalar öngörmesidir. Görevlerini tamamlayamayan ya da geçersiz işlemler ekleyen doğrulayıcılar, yatırdıkları fonların bir kısmını ya da tamamını kaybetme riskiyle karşı karşıyadır. Temerrüde düşenler hisselerini kaybettikten sonra bir yasak bile alabilirler. PoS mekanizmasını kullanan bir blok zinciri örneği Ethereum’dur.
Proof-of-Stake’in Avantajları ve Dezavantajları
Avantajlar
- PoS, Proof-of-Work algoritmasına kıyasla enerji tüketimi açısından önemli bir gelişme sunar. PoS blok zincirlerinin staking tabanlı doğrulama süreci, onları PoW ağlarından çok daha enerji verimli hale getirir.
- PoS mutabakat mekanizması, doğrulayıcıları teşvik eden ya da cezalandıran bir ekonomi kurar. Bu sistem, doğrulayıcıların sahtekarlık ve umursamazlık yapmasını büyük ölçüde engeller.
- Staking için hesaplama gereksinimleri PoW mekanizmasındaki kadar teknik olmadığından, daha fazla blockchain kullanıcısı doğrulama sürecine katılabilir. Mutabakat tanımımıza göre, ağı güvende tutmaya ne kadar çok kişi katılırsa, blockchain ağı o kadar merkeziyetsiz hale gelir. Dolayısıyla staking, PoW tabanlı ekosistemlerdeki madencilik mekanizmasına kıyasla daha kapsayıcı bir modeldir.
PoS’un Dezavantajları
- PoS mutabakat algoritması, yüksek bahisli pay sahiplerine genellikle öncelik verildiği düşünüldüğünde, doğrulama sürecini yüksek net değere sahip katılımcılarla sınırlama eğilimindedir. Ancak, bazı çözümler bunu aşmanın bir yolunu bulmuştur. Kullanıcıların varlıklarını bir havuzda toplayabilecekleri ve ortaklaşa stake edebilecekleri bir platform kurmuşlardır. Bu çözümler, normalde minimum finansal stake gereksinimini karşılayamayan ağ katılımcılarının bunu kolektif olarak yapmasına olanak tanır. Ayrıca doğrulayıcı olarak seçilme şanslarını da artırır.
- Blockchain ağlarının, genellikle bir varlık ağ kaynaklarının %50’sinden fazlasını kontrol ettiğinde ortaya çıkan ve %51 saldırısı olarak adlandırılan bir tehdide karşı hassas olduğunu da belirtmek gerekir. PoS mutabakat tabanlı blockchain söz konusu olduğunda, %51 saldırısı bir varlığın tüm ağ tarafından yatırılan toplam miktarın yarısından fazlasına sahip olması durumunda ortaya çıkar. Bu tür saldırılar sırasında, blockchain’in geçmiş verilerini manipüle etmek mümkün hale gelir.
Delegated Proof-of-Stake (DPoS) Nedir?
Delegated Proof-of-Stake (DPoS), hız ve ölçeklenebilirlikle sınırlanan bir başka stake etme çeşididir. PoS mutabakat mekanizmasının aksine DPoS, işlem doğrulama sistemini tüm ağa açan altyapılar kurar. Doğrulayıcı olmak için asgari gereklilikleri karşılayamayanlar da dahil olmak üzere herkesi dahil etmeye çalışır.
Bu konsept ağı demokratikleştirmeye çalışır, böylece ortalama bir kullanıcı kendi adına doğrulama ile ilgili görevleri üstlenecek temsilciler için oy kullanabilir. Adından da anlaşılacağı üzere DPoS, ortalama bir blockchain kullanıcısının, işlemleri doğrulamanın teknik gerekliliklerini üstlenmeye hazır olan temsilciler için oy kullanmasına olanak tanır.
DPoS Nasıl Çalışır?
Oylama
Daha önce de belirtildiği gibi, oylama DPoS’un hayati bir bileşenidir. Protokol, kullanıcılara stake ettikleri blockchain ağının yerel kripto para birimi sayısına bağlı olarak oylama yetkileri atar. Bazı durumlarda, stake edenler doğrudan bir doğrulayıcı düğüm için oy kullanmak yerine oylama güçlerini diğer kullanıcılara aktarabilir.
Tanıklar
Tanıklar, blockchain ağına yeni işlem blokları eklemek için seçilen düğüm operatörleridir. Blok üreticileri için gerekli donanım özelliklerini karşılamaları gerekir. Daha önemlisi, yeterli oyu çekebilmek için iyi bir itibara sahip olmaları gerekir. Tanıklar başarılı bir şekilde yeni işlem blokları eklediklerinde, kendilerine oy veren staker’lar arasında paylaşabilecekleri ödüller alırlar.
İşlem Süresi
dPoS’un işlem süresi PoS’unkinden çok daha kısadır. Bunun nedeni çoğu DPoS ağının küçük bir tanık ağına sahip olmasıdır. Bu nedenle, bir işlem bloğunu doğrulamak daha az zaman alır.
Delegeler
Delegeler, blockchain ağının geleceğini şekillendirecek değişiklikler önerdikleri için DPoS ağlarının yönetişiminin temel unsurlarıdır. Önerilen değişiklikler daha sonra oylamaya sunulur. Bu yönetişim oylaması, ağın yerel token’ını stake ettikleri sürece ağın tüm katılımcılarına açıktır.
PoS ve DPoS Arasındaki Farklar
PoS ve DPoS mutabakat protokollerinin çalışma prensibine bakıldığında, bu iki protokol arasındaki temel farkların blok oluşturma ve yönetişim olmak üzere iki faktör etrafında toplandığı açıktır. Aşağıda, PoS ve DPoS’un blok oluşturma ve yönetişim tekniklerinin onları nasıl farklı kıldığına dair ayrıntılı bir açıklama yer almaktadır.
Blok Oluşturma
PoS protokolü doğrulayıcı seçim sürecini kullanıcıların staking gücüne dayandırır. Başka bir deyişle, kullanıcılar ağdaki varlıkları kilitlediklerinde doğrulayıcı olmaya hak kazanırlar. Buna karşılık dPoS, token sahiplerinin doğrulayıcıları seçtiği demokratik bir sistem sağlar. dPoS işlem doğrulama rollerini bir avuç katılımcıya verdiğinden, blok oluşturma süresi genellikle daha kısadır.
Öte yandan PoS, staking gerekliliklerini yerine getirdikleri sürece hemen hemen tüm node operatörlerinin doğrulayıcı rolü için rekabet etmesine izin verir. Bu nedenle, doğrulayıcıları seçmek çok daha fazla zaman alır.
Yönetişim
Ayrıca, PoS ekosistemindeki yönetişim, dPoS ağlarında olduğundan çok daha katıdır. Bununla birlikte kullanıcıların değişiklikleri oylamasına olanak tanıyan demokratik bir model sağlar. Öte yandan, PoS ağları, kullanıcıların blockchain yazılımının yükseltilmiş bir sürümüne geçmeleri gerekecek şekilde temel kodlarında bir hard fork veya büyük bir değişiklik uygular.
Kaynak: https://coinmarketcap.com/academy/article/proof-of-stake-pos-vs-delegated-proof-of-stake-dpos
- Bu da ilginizi çekebilir: Blockchain Ağ Tıkanıklığı Nedir?
Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
Hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan bu içerik, genel anlamda bilgi vermeyi amaçlamakta olup; bu içeriğin, yatırımcıların alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgileri kapsamayabileceği dikkate alınmalıdır. Bu sayfalarda yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan KoinSaati sorumlu tutulamaz.
