Merkeziyetsiz Fiziksel Altyapı Ağları (DePIN) Nedir?

DePIN, PoPW (Proof of Physical Work), MachineFi ve diğerleri temel alınarak türetilmiş yeni bir Web3 terimidir.

DePIN, “ne kadar çok katkı, o kadar çok ödül” ilkesini izleyerek, topluluk üyelerini çeşitli fiziksel altyapı ağlarını önyüklemeye teşvik etmek ve koordine etmek için token ekonomisini kullanmayı ifade eder.

Messari, DePIN sektörünü iki ana bölüme ayırmaktadır:

• Kablosuz, coğrafi, mobilize ve enerji ağlarını içeren fiziksel kaynak ağları

• Depolama, hesaplama ve bant genişliği ağlarını içeren dijital kaynak ağları.

Neden DePIN?

DePIN, dijital altyapı oluştururken hızlı ağ genişlemesi elde etmek için aşağıdan yukarıya, düşük maliyetli ve verimli bir organizasyonel yaklaşım kullanarak, yüksek harcama ve düşük verimlilikle ilişkili yukarıdan aşağıya yaklaşımın miras kalan sorunlarının üstesinden gelerek, dağıtılmış organizasyonlarda kripto para biriminin avantajlarını tam olarak kullanır.

Geleneksel Merkezi Fiziksel Altyapı Ağları (CePIN)

Altyapı ağı inşası genellikle yüksek maliyetler ve uzun yıllar gerektirmektedir. Örneğin, 2017’den 2021’in sonuna kadar Çin, 184,9 milyar RMB’ye mal olan kümülatif toplam 1,425 milyon 5G baz istasyonu inşa etmiş ve açmıştır.

Merkeziyetsiz Fiziksel Altyapı Ağları (DePIN)

Helium, sadece 31 ay içinde 175 ülkeyi kapsayan 833.000 küçük baz istasyonunu (hotspot) dağıtık bir şekilde konuşlandırmış ve ayda 30.000 hotspot büyüme oranını korumuştur. CePIN ile karşılaştırıldığında, DePIN’in ilk inşaat maliyetleri görmezden gelinebilir.

Helium’un iş modelinin başarılı olup olmadığını değerlendirmeksizin, Helium’un neredeyse yok denecek kadar az işletme maliyetiyle son 3 yılda ayda 30.000 erişim noktasına ulaşan sürdürülebilir büyüme oranı, DePIN paradigmasının uygulanabilirliğini kanıtlamaktadır.

DePIN’i Nasıl Kurarsınız?

Bir DePIN’in nasıl kurulacağını iki farklı açıdan inceleyeceğiz: DePIN ekosisteminin kurucu unsurları ve ekonomik model.

DePIN Ekonomisinin Temel Bileşenleri

DePIN ekosisteminin altı temel bileşeni fiziksel donanım, teşvik mekanizması, mutabakat protokolü, katkıda bulunanlar, token’lar ve DAO topluluğudur.

Fiziksel Donanım

Fiziksel donanım, genellikle fiziksel dünyayı DePIN ağındaki dijital dünyaya bağlayan bir IoT cihazı olan DePIN Birimi (DU) olarak tanımlanabilir. Piyasadaki hızlı büyüyen projeleri örnek alırsak, dağıtılmış sokak görünümü haritalama DU’su, yani Hivemapper standartlaştırılmış bir araç kamerasıdır, LoraWAN ağının DU’su, yani Arkreen bir güneş fotovooltaik panelidir. Dağıtık organizasyon altında DePIN’in inşasında farklı bölgelerden, geçmişlerden vbe fikir birliğinden gelen katılımcıların sorunsuz katılımını sağlamak için DU’nun aşağıdaki koşulları mümkün olduğunda karşılaması gerekir:

• DU standartlaştırılmış ve tak-çalıştır özellikte olmalıdır.

• Katılımcılar DU’nun sık sık bakımının yapılmasına ihtiyaç duymayacaktır.

• DU maliyetleri ağ ölçeği ile ters orantılı olacaktır, bu nedenle DU maliyetleri mümkün olduğunca azaltılmalıdır. Şu anda fakrlı projeler için DU fiyatları 200-500 dolar arasında kontrol edilmektedir.

Teşvik Mekanizması

Teşvik mekanizması, DePIN projelerinin hızlı büyümesi için kilit öneme sahiptir. Ölçeklenebilir altyapı ağı gelişimini sağlamak için projenin teşvik mekanizmalarını katılımcıların davranış hedefleriyle uyumlu hale getirmesi gerekmektedir.

Buna ek olarak, projenin öncelikle altyapı türüne dayalı olarak altyapının ölçeklenebilir gelişimi için uygun ödül standartlarını formüle etmesi gerekmektedir. Örneğin, ağın kapsama alanını genişletmek için, Helium’un ağ kapsama yoğunluğunun daha düşük olduğu alanlardaki ödülleri, daha yüksek yoğunluğa sahip alanlardan daha yüksektir. Suistimalleri önlemek için, kapsama yoğunluğunun aşırı düşük olduğu bölgelerde ödüller de kullanılamaz. Sonuç olarak, daha yüksek getiri için, rasyonel madenciler genellikle Helium madencilerini orta derece yoğun alanlarda konuşlandırmayı seçeceklerdir. Benzer şekilde Arkreen, katkıda bulunanları enerji üretim kapasitelerine göre teşvik eder, bu nedenle rasyonel katkıda bulunanlar madencileri ideal güneş ışığı alan yerlere kuracaktır. Genel olarak, teşvik mekanizmalarının tasarımı şu ilkeleri takip etmelidir:

• Projenin net genel ve alt hedefleri olmalıdır. Sadece bir genel hedef vardır, ancak birden fazla alt hedef olabilir. Ancak her ek alt hedef, projeyi anlamanın zorluğunu katlanarak artırır.

• Farklı katılımcıların belirli davranışsal ödül standartları olmalıdır. Çok fazla katılımcı türü olmamalıdır ve her ilave X to Earn sistem karmaşıklığını artırır.

• Dağıtım miktarı, fiyat düşüşlerine yol açan aşırı token ihracını önlemek için toplam piyasa dolaşımına dayalı kurallarla tasarlanmalıdır.

Mutabakat Mekanizması

CePIN merkezi kurumların mutlak kontrolü altında konuşlandırılmış ve geliştirilmiştir. Ancak DePIN, organizasyon ve koordinasyon için merkezi kurumlar olmadan dağıtılmış, güvenilir ve anonimdir. Bu nedenle tüm katılımcıların fikir birliğine varmasına yardımcı olmak ve ağ güvenliği ve sürdürülebilirliğini sağlamak için fikir birliği mekanizmalarına ihtiyaç vardır. Bahsettiğimiz ağ güvenliği ve sürdürülebilirliği iki katmanlıdır. İlk katman, farklı cihazların birbirine bağlanmasıyla oluşan altyapı ağının güvenliği ve sürdürülebilirliği, yani cihazların bir altyapı ağı oluşturup oluşturamayacağı ve bunun güvenli ve normal çalışmasını sağlayıp sağlayamayacağıdır. Bu, DePIN projesini başlatmadan önce proje tarafının tam olarak değerlendirmesi gereken teknik konulara aittir. İkinci katman fiziksel DU dünyasının gerçekliğinin ve zincir üzerindeki DU verilerinin güvenilirliğinin doğrulanması da dahil olmak üzere, blok zinciri ekonomik faaliyet katmanındaki ağ güvenliği ve sürdürülebilirliği ile ilgilidir. Aşağıda yer alan görselde gösterildiği gibi, blok zincirindeki ekonomik faaliyet verileri yalnızca zincire eklendikten sonra değişmezliği garanti edebilir, ancak zincir üzerindeki verilerin gerçekliğini garanti edemez. Örneğin, cihaz tarafındaki verilerle oynanmışsa ve zincire eklenmeden önce değiştirilmişse, zincire eklendikten sonra veriler yalnızca verilerin tekrar tahrif edilemeyeceğini garanti edebilir, ancak verilerin gerçek olduğunu garanti edemez. Bu nedenle, cihaz verilerini zincirlemeden önce verilerin gerçekliğini doğrulamak için doğrulayıcıların rolüne ihtiyaç bulunur. Ekosistemin sürdürülebilirliğini sağlamak için yalnızca tüm katılımcılar tarafından tanınan veriler zincirlenebilir.

Buradaki mutabakat mekanizması tartışması yalnızca ikinci seviye içindir, yani blok zinciri ekonomik faaliyet kamanında ağ güvenliği ve sürdürülebilirliği, iki yönden oluşur: birincisi, merkeziyetsiz iş birliğinin temeli ve yaşam çizgisi olan zincir içi defter tutmanın adilliği ve doğruluğudur. İkincisi ise yanlı yapanların düğüm konumlarını değiştirmesini veya ekolojik ödülleri dolandırmak için yanlış veri göndermesini önlemek adına ağdaki çeşitli düğümlerin veya verilerin gerçekliğidir. Bunlardan ilki, proje tarafının PoW veya PoS konsensüsü gibi kendi blok zincirini oluşturmaya hazırlanırken dikkate alması gereken bir konudur. İkincisi, tüm DePIN proje taraflarının teknik ve algoritmik bir bakış açısıyla fikir birliği mekanizmaları tasarlarken göz önünde bulundurulması gereken şeydir. Örneğin, Arkree projesi, kabaca aşağıdaki süreçle Yeşil Enerji Üretimi Kanıtı (PoGG) mutabakat mekanizmasını benimser: İlk olarak, tüm DU’lar PoGG verilerini her 5 dakikada bir örnekleyerek yerel olarak önbelleğe alır ve her 1 saatte bir Arkreen ağına 12 kayıt bildirir. İkinci olarak, bir önceki ödül döngüsünün bitiminden sonra Arkreen ağı, mevcut döngüde ödül kazanma fırsatı olan madencileri elemek için mevcut döngü DU özellikleriyle birlikte rastgele bir değer oluşturmak için bir VRF (doğrulanabilir rastgele işlev) yöntemi kullanır. Daha sonra Arkreen Network, PoGG verilerinin güvenilirliğini doğrular ve sahte verilere sahip olduğuna karar verilen DU’ları ortadan kaldırır. Son olarak mevcut döngü için ödüller aşağıdakilere göre dağıtılır:

• DePIN mutabakat mekanizması tasarımı Fiziksel İş Kanıtı ilkesini takip eder.

• Kanıt mutabakat yöntemidir, fiziksel iş mutabakat nesnesidir, örneğin Helium’un fiziksel iş kapsama, Filecoin’in fiziksel işi çoğaltmadır.

• Sistemin kendi kendini organize etmesini sağlamak ve sistemin sürdürülebilirliğini korumak için DePIN projesi için gerekli olan fiziksel çalışmaların tekrar tekrar gösterilmesi gerekmektedir.

• Teknik ve algoritmik seviyelerden tasarlanması gereken proof tasarımı için optimal bir çözüm yoktur ve fiziksel çalımaları doğrulama yöntemleri uzun vadeli yineleme ve doğrulama gerektirir.

• Tüm mutabakat kuralları DU çipine gömülüdür ve mutabakat süreci DU sahibi tararından herhangi bir işlem yapılmadan otomatik olarak tamamlanır, ancak mutabakat sürecinin gerçekliği ve güvenililrliği herkes tarafından doğrulanabilir.

Katkıda Bulunanlar

Katkıda bulunanlar genellikle aşağıdaki 6 kategoriye ayrılır:

DePIN Proje Başlatıcıları: DePIN’de genellikle proje başlatıcısı olarak bir kurum veya birkaç kişi bulunur. Erken DU teknolojisi geliştirme, sistem geliştirme, zincir üzerinde sözleşme dağıtımı, DePIN topluluğu geliştirme vb. konulardan sorumludurlar. Token dağıtımında, DePIN proje başlatıcıları ödül olarak token’ların belirli bir yüzdesini ayırır.

DU Sahipleri: DU, toplulukta belirlenmiş kanallar aracılığıyla satın alınan standartlaştırılmış küçük bir cihazdır. DU sahipleri madenciler olarak da bilinir. Ortak hedeflere göre, DU sahipleri, DePIN madenciliği olarak bilinen bir süreç olan ağ inşasına katılmak için şu anda daha yüksek getiri sağlayan yerlere cihazlar kurabilirler.

DU Özgünlük Doğrulayıcıları: Güvensiz bir ortamda, farklı madenciler tarafından tutulan cihazların sistem kurallarına göre normal şekilde çalışmasını sağlamak çok önemlidir. Bunun fiziksel altyapı ağının istikrarı üzerinde çok önemli bir etkisi vardır. Cihaz verilerinin basitçe zincirlenmesi, yalnızca zincirleme olduktan sonra verilerin değişmezliğini sağlayabilir, ancak zincirleme verilerin gerçekliğini garanti edemez. Bu nedenle, özel kurallara uygun olarak cihaz verilerinin gerçekliğini doğrulamaya katılmak için doğrulayıcıların rolüne ihtiyaç vardır. Ekosistemin sürdürülebilir gelişimini sağlamak için yalnızca tüm katılımcılar tarafından tanınan veriler zincir üzerinde tutulabilir.

Topluluk Yöneticileri: Merkeziyetsiz iş birliği kapsamında yönetişimde adalet, açıklık ve şeffaflık çok önemlidir.  Yönetişimin suistimal edilmesini önlemek için, yöneticilerin genellikle belirli sayıda token’ı ipotek etmesi gerekir. Yönetişim hakları, stake edilen token miktarı ve stake süresi ile ilişkilidir ve yöneticilerin çıkarları ile ekosistem arasında güçlü bir bağlayıcı ilişki gerçekleştirir.

Proje Yatırımcıları: Geleneksel işletmelerde olduğu gibi, projeler de token ihracından önceki erken aşamada proje başlatıcısının teknoloji ve iş harcamaları için harici yatırım kurumlarının desteğine güvenmektedir. Yatırım kuruluşları genellikle proje başlatıcısının öz sermayesi veya proje token tahsisi ile ödüllendirilir. Öz sermaye için, yatırım kuruluşlarının proje başlatıcısının halka arzından sonra çıkması gerekir veya proje tarafı STO teklifleri yoluyla çıkmak için gelecekteki geliri veya öz sermaye tokenizasyonunu kullanır. Proje jetonu tahsisleri için jetonlar tipik olarak 2-4 yıl içinde doğrusal olarak açılır.

Diğerleri: Proje tarafları genellikle token’ların %3-5’ini ekosistem danışmanlarını ödüllendirmek veya sistem teknik açılarını keşfeden kurum veya kişileri ödüllendirmek için ayırır. Katılımcı türleri proje türüne bağlı olarak değişebilir.

Token

Eğer fikir birliği zincir üzerindeki projelerin temelini oluşturuyorsa, o zaman token’lar ekonomik sistemin can damarıdır. Web3 proje fikirlerinden teknik gelişime, daha sonraki operasyonlara, ekolojik gelişime, topluluğa vb. kadar tüm değerler token’a yansıyacaktır. DePIN projelerini anlamak için Dr.Xiao Feng’in üç nesil token modelini kullanmak (NFT, DU’nun dijital kanıtıdır, yardımcı token’lar DePIN’in kullanım haklarını temsil eder ve güvenlik token’ları gerçek varlıkların öz sermayesini temsil eder. DePIN projelerinde ekolojik değeri yakalamak için genellikle aşağıdaki özelliklere sahip bir veya iki yardımcı token kullanılır:

• Token’lar genellikle ödül veya airdrop yoluyla katkıda bulunanlara ücretsiz olarak verilir.

• Token’ların ihraç oranının toplam ekonomik faaliyetin büyüme oranıyla eşleşmesi gerekir.

• Token’lar ekosistemde ödeme araçları veya yönetişim kimlik bilgileri olarak kullanılır.

• Token’lar işlem ücretleri, kurucu ekipler tarafından geri alımlar vb. yoluyla geri akar. Geri akış token’larının bir kısmı kurallara göre yakılır, böylece toplam arz azalmaya devam eder ve ekonomik sistemin deflasyonist bir durumda olduğu fark edilir.

• Token’lar tarafınan yakalanan değer gerçek dünya varlıklarından (RWA) gelmektedir. Yüksek frekanslı ikincil piyasa işlemleri nedeniyle fiyatlar dalgalanmaktadır. Katılımcıların ekonomik faaliyetlerin ekndilerine odaklanabilmelerini sağlamak amacıyla, token’ların varlık ve para birimi işlevleri genellikle fiyat dalgalanmalarının uygulama üzerindeki etkisini izole etmek için ayrılır. Tipik bir yaklaşım, çdeme için bir dolar stablecoin’i sabitlemektir, ancak bu stablecoin’ler yalnızca varlık işlevinin fayda token’larını yakarak elde edilebilir.

DAO Topluluğu

Merkeziyetsiz, kendi kendini organize eden bir DAO modelinde, herkes DePIN projelerinin geliştirilmesi için çeşitli teklifler başlatabilir veya herhangi bir zamanda çeşitli konularda karar oylamasına katılabilir. Yönetişim saldırılarını önlemek için, tekliflere veya oylamaya katılan yöneticiler genellikle DePIN projesine güçlü bir şekilde bağlanır. Yani, kayıplara yol açan herhangi bir olumsuz yönetişimin yöneticiler tarafından karşılanması gerekir. Tipik bir yaklaşım, yöneticilerin haklarını, stake edilen fayda token’larının miktarına ve süresine göre belirlemektedir. DePIN DAO topluluklarının tipik olarak aşağıdakileri yönetmesi gerekir:

• Nitelikli DU tedarikçileri listesinin onaylanması

• DePIN teknik uygulama önerileri ve oylama

• DePIN ekonomik modelini etkileyen parametrelere ilişkin teklifler ve oylama

• Ekonomik model yineleme önerileri ve oylama

Özet

DePIN, fiziksel altyapının değerini token’lar aracılığıyla gerçek dünya varlığı (RWA) şeklinde yakalar. Aşağıdan yukarıya kendi kendini organize eden bir şekilde, ekonomik mekanizmalar yoluyla kullanıcıları çeker ve dağıtılmış ekonominin ölçek ekonomilerine tam anlamıyla yer verir. Buna karşılık DePIN henüz çok erken bir aşamadadır ve iş modeli ile ekonomik modelinin hızla gelişmesi beklenmektedir. DePIN bize birçok olasılık gösterse de, her şeye kadir değildir. Helium ve Filecoin gibi ilk projeleri inceleyerek, mevcut iş modellerinde ve teknoloji engellerinde hala aşılması gereken zorluklar olduğunu ve tüm senaryolar için geçerli olmadığını görebiliriz.

Kaynak: https://iotex.io/blog/on-decentralized-physical-infrastructure-networks/

• Bu da ilginizi çekebilir: Krest Network (KREST) Nedir? Nasıl Alınır?

Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.

Hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan bu içerik, genel anlamda bilgi vermeyi amaçlamakta olup; bu içeriğin, yatırımcıların alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgileri kapsamayabileceği dikkate alınmalıdır. Bu sayfalarda yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan KoinSaati sorumlu tutulamaz.