Semih Yiğit
DeFi, merkeziyetsiz finans anlamına gelen “decentralized finance” kelimelerinin kısaltmasıdır. Peki nedir bu merkeziyetsiz finans?
DeFi’nin ilham aldığı yer Bitcoin’in arkasında çalışan blockchain teknolojisidir. Bu teknoloji sayesinde kayıtlar tek bir merkezde değil, birden çok yerde ve birbirine bağlı olarak merkeziyetsiz bir biçimde tutulur. Merkeziyetsiz olması önemlidir çünkü merkezi sistemlerde kullanıcılar doğrudan kullanım hakkına sahip olmadığı gibi merkezi kurumlar bu işlemleri sınırlandırabilme güçlerini ellerinde tutar.
DeFi sayesinde basit bir değer, varlık transferinden öte birçok uygulamanın da hayata geçmesiyle finans alanında merkeziyetsiz olarak ciddi bir gelişme yaşanmıştır. Bu uygulamalar arasında kredi alıp verme, merkeziyetsiz borsa, alışveriş ve sigorta gibi hizmetler vardır.
Bitcoin’den önce örneğin kredi kartıyla bir kahve satın aldığınızda, banka sizin ile işletme arasında aracı görevi görür. Öncelikle sizin hesabınızda yeteri kadar bakiye olup olmadığını kontrol eder, daha sonra işletmenin hesabına bu paranın aktarılması için hesabı kaydeder eğer gerekli görürse işleminizi durdurabilir ve bu işlemleri yaparken alım-satım’dan bir komisyon ücreti elde eder. İşte Blockchain teknolojisi ile bütün bunlar bir algoritma sayesinde gerçekleşir. Herhangi bir aracı ya da merkezi kuruma ihtiyaç yoktur. Kontrol tamamen bireylerin elindedir. DeFi’nin en büyük avantajı bütün aracıları ortadan kaldırmasıdır.
DeFi’nin amaçlarından birisi de dünyada geleneksel finans sistemlerine erişimi olmayan insanlara bu hizmeti sağlayarak onların da finans işlerini halletmektir. Dünya üzerinde 1.7 milyar insanın finans işlemlerine erişimi yoktur. İşte DeFi bu insanlara da ulaşmayı ve onları finans dünyasına kazandırmayı hedeflemektedir.
Ethereum Ve Merkeziyetsiz Finans
DeFi olarak ortaya çıkan uygulamaların çoğu ikinci en büyük kripto platformu olan Ethereum üzerinde inşa edilmiştir. Bitcoin’e göre Ethereum üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar geliştirmek ve işlemler yapmak çok daha basittir. Bütün bu karmaşık finansal işlemlerin nasıl olacağına dair detaylı bilgi Ethereum Whitepaper’ında yer almaktadır.
İşlemlerin daha kolay olmasını sağlayan, Ethereum üzerinde solidity programlama diliyle oluşturulabilen akıllı sözleşmelerdir. Akıllı sözleşmeler ağa daha fazla esneklik kazandırmış ve daha çeşitli işlemler yapılabilmesine olanak tanımıştır. Akıllı sözleşmelerin çalışma mantığını bir örnekle açıklamaya çalışalım:
İhracatçı bir firmanın ham madde satışı yaptığını varsayalım. Alıcı firmanın parayı ödemesi için bir akıllı sözleşme programlayalım. Kurallar şunlardır: Ham madde gemiye yüklendiğinde toplam ücretin %20’si ihracatçı firmanın adresine gönderilecektir. Gemi gideceği yolun yarısına vardığında, geçerli koordinatlara ulaştığında, kalan ücretin %50si firmaya ulaşacaktır. Gemi varış noktasına ulaştığında ise geriye kalan ücret ihracatçıya ödenecektir. Bu süreçte geminin hareket etmesi ve ücretin ödenmesi karşılıklı koşuldur. Yani alıcı ücreti ödemezse gemi duracak işlem devam etmeyecektir. Herhangi bir aracı koymadan, eğer “a işlemi gerçekleşirse b işlemi hayata geçecektir” mantığıyla çalışan sözleşmelere akıllı sözleşmeler diyoruz.
İşte akıllı sözleşmelere dayanan ve finansın her çeşit alanına dokunan uygulamaların yapılması merkeziyetsiz finans kavramının temelini oluşturur. Akıllı sözleşme oluşturma kolaylığından ötürü ise Ethereum en çok DeFi uygulamalarının olduğu blockchain platformudur.
En Popüler DeFi Uygulamaları
Merkeziyetsiz Borsalar (DEX): Cüzdanınızla bağlanarak araya merkezi bir kurum koymadan doğrudan kripto para ve tokenların alım satımını yapacağınız yerdir. Merkeziyetsiz borsalar akıllı sözleşmeler ile oluşturulmuştur ve işlemlerin gerçekleşmesi için likidite havuzları vardır.
Stabilcoin: Kripto para birimi dışındaki bir varlığa bağlı olan, fiyatı o varlıkla sabitlenen kripto para birimidir. Tether (USDT) en popüler olanıdır. Her bir USDT bir dolar değerinde sabitlenmiştir.
Borç Verme Platformları (Lending): Bankalarda yapabileceğini kredi alıp verme işlemini bir akıllı kontratlarla düzenleyen sistemlerdir. Aldığınız krediyi kullanmak üzere o para için bir kira ödemesi yaparsınız. Ya da paranızı belirli bir tutar karşılığında başkasının kullanması için kiralarsınız.
Sonuç olarak DeFi sayesinde istediğiniz hızlı, ucuz ve güvenilir para transferi yapabilir. Kurulan lending sistemiyle borç alıp borç verebilir. Merkeziyetsiz borsalar aracılığıyla alım satım yapabilirsiniz.
**Kripto paralar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
