Son bir yıldır merkeziyetsiz borsaların egemenliği yaşanıyor. Uniswap başta olmak üzere, birçok merkeziyetsiz borsa adından sıkça söz ettiriyor. Bu merkeziyetsiz borsaların çoğu Ethereum altyapısını desteklerken, Binance Smart Chain’de atağa geçerek bu alandaki payını giderek arttırıyor.

2020’de adeta bir Uniswap Merkeziyetsiz Borsası rüzgarı esti. Özellikle Eylül ayından önce borsayı sadece bir kere
kullanan herkese 400 Uni airdrop yaparak büyük sükse yapan bu borsanın tokeni Uni’de 3 dolarlardan işlem görürken büyük bir ivme yakalayarak şu anda 18-19 dolar bandında işlem görmekte.

Uniswap’ın hızlı çıkışı, bu alandaki rakiplerini hızlandırdı ve sırayla onlarca merkeziyetsiz borsa piyasaya çıktı. Bu borsalar AMM (Otomatik piyasa yapıcı) sistemini kullanmakta. Geleneksel borsalarda tahta ve limit emirleri mevcutken, merkeziyetsiz borsalarda bu işlemler likidite havuzunu kullanan akıllı bir algoritma tarafından otomatik olarak yapılıyor.

Tüm bu borsalara kullanıcılar Metamask, Trust Wallet, Safepal Wallet gibi onlarca kripto para cüzdanı içindeki Dapps (Uygulamalar) menüsünden cüzdan bağlayarak kolayca ulaşabilmekte. Bu da merkeziyetli borsaların işini zorlaştırıyor. Bu furyaya uymak ve pastadan pay almak isteyen Binance Borsası da, Binance Smart Chain ağındaki Pancakeswap ve türevi merkeziyetsiz borsalara dev geliştirme fonları vererek onları fonladı ve pastadan payını kaptı. En son olarak Ethereum tabanlı İdex Borsası da Binance Smart Chain’e taşınarak eski popüler günlerine geri dönmek istiyor.

Tüm bunlar yaşanırken, merkeziyetsiz borsalarda kullanıcıları bekleyen birden fazla tehlike var. Bu yüzden, bu borsaları kullananların bazı kripto para terimlerine hakim olmaları gerekli. Zira merkeziyetsiz borsalar, fon kayıplarında herhangi bir zarar karşılama fonu sağlamıyorlar. Sırf bu yüzden son zamanlarda onlarca Insurance (Sigorta) hizmeti veren kripto para projesi ortaya çıktı. Şimdi kısa kısa bilmeniz gereken terimleri aktaralım.

Bilmeniz Gereken Terimler

Audit: Bir akıllı sözleşmenin belli bir süzgeçten geçirilerek, güvenli olup olmadığının anlaşılması. Akıllı sözleşmedeki herhangi bir açık, kullanıcıların ciddi zarar etmesine sebep olabiliyor. Certik gibi kripto para oluşumları, kripto para oluşumlarını Audit sürecinden geçirerek, güvenilir olup olmadıklarına dair rapor hazırlıyorlar.

Apy: Özellikle Defi projelerinde kullanılan yıllık faiz getirisi anlamına gelen söz öbeği.

Bag holder: Bir projeye güven duyarak elinde tutmaya devam eden, o projeye ait tokeni tutan kişi.

Bullish: Yukarı doğru trend haline geçen.

Dao: Merkeziyetsiz otonom organizasyon. Defi projelerinin toplulukları için kullanılır.

Degen play: Özellikle riski yüksek projelere yatırım yapan kripto para yatırımcıların kullandığı bir deyim, yani
yüksek risk ve yüksek kazanç veya iflas, bir tür yüksek riski göze alıyorum anlamına geliyor.

Dyor: “Do your own research ” yani tavsiye veren kişinin sonunda siz yine de kendi araştırmanızı yapın diyerek size akıl vermesi.

Fomo: Bir fırsatı kaçırma endişesi.

Fudder: Bir proje hakkında asılsız bir söylenti çıkararak korku dalgası yaratmaya çalışan kişi.

Lambo: Lüks araba markası olan Lamborghini. Özellikle sükse yapması beklenen projeler için ” When Lambo” esprisi yapılmakta. Yani küçük bir yatırımla lüks bir araba sahibi olunur mu?

Likidite:

Merkeziyetsiz borsaların Ammlerinin işlem yapmasına sağlayan havuzlar. Bu havuzlara Altcoin ve karşılığı olan birim sağlanarak bir likidite havuzu oluşturuluyor. Eğer merkeziyetsiz borsada likidite tükenirse, elinizdeki tokenin finansal karşılığı sıfırlanıyor.

Liquidity provider: Likidite sağlayıcısı. Genellikle likidite, merkeziyetsiz borsalarda ya proje ya da topluluk tarafından sağlanır.

Minting: Akıllı sözleşmelerdeki toplam token sayısının, sözleşmedeki bir açık vasıtasıyla çoğaltılması. Çok yakın zamanda bunun birçok örneği yaşanarak birçok kripto para yatırımcısı mağdur edildi.

Rekt: Kaybı telafisiz durumlar için kullanılan ” Wrecked” yani mahvolmuşun kısaltması olan terim.

Roi: Return of İnvestment. Yatırımın anaparasının geri dönme durumu.

Rug pull: Ayağın altından halı çekilmesi manasına gelen sembolik bir terimdir. Aldığınız kripto paranın; likidite sağlayıcıları tarafından aniden likidite havuzuna boşaltılması anlamına geliyor. Bu birkaç şekilde olabilir. Ekip yüklü bir satış yapabilir veya aniden sağladığı likidite, havuzdaki likiditeyi çekebilir.

Scammer: Sahte proje veya borsa öven, bunu satmaya çalışan kişi.

Shill: Bir projeyi gereksiz bir şekilde abartıp, zaman zaman viral marketing ile onun gereğinden fazla talep görmesini sağlamak. Bunu ücret karşılığında sosyal medya fenomenleri yapabiliyor. Bunlara “Paid Shiller” diyoruz. Yani Ethereum veya herhangi bir altcoin karşılığı bu shilleme işini yapabiliyorlar.

Yield farming: Mevcut tokenlerinizi bir DeFi sağlayıcısına sunarak, bundan çeşitli kazanımlar elde etmek.

**Kripto paralar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.