Batuhan Görbulak
Kripto paraların ve piyasanın gelişmesi, dijital dünyada büyük bir gelişmeyi beraberinde getirdi. Likidite havuzu gibi karmaşık bir finansal algoritmanın keşfi, çevrimiçi ticaret kavramını değiştirdi.
Tüccarlar, kullanıcılar ve kripto sevdalıları gibi piyasa yorumcuları başlangıçta teknolojiyi benimseme konusunda isteksizdiler, ancak yeterince ilgi gördükten sonra tüm kafalar bu büyüleyici dijital algoritmaya döndü.
Likidite Havuzları Nelerdir?
İş dünyasında likidite havuzları, akıllı bir sözleşmede güvence altına alınmış ve iyi muhafaza edilmiş birkaç token’dır. Basitçe söylemek gerekirse, akıllı sözleşme adı verilen güvenli bir kasada saklanan bir fon şeklindedir.
Bu havuzlar ticaret için likidite sağlamada çok faydalıdır ve popüler merkeziyetsiz değişim (DEX) platformlarında bile geniş çapta kabul görmektedir. Son yıllara kadar likidite havuzları yoktu. Havuzları benimseyen popüler projelerden biri Bancor’du, ancak Uniswap bunları kullanıcılara ve tüccarlara tanıttığında havuzlar akıllı sözleşme dünyasında oldukça önem kazandı.
Likidite Havuzları Ne İçin Kullanılır?
Genel olarak, Ethereum ve Binance gibi herhangi bir standart kripto para borsasıyla benzer şekilde çalışırlar. Bu mekanizmanın çalıştığı yöntem, alıcıların ve satıcıların çeşitli emirleri alıp vermeleri için dijital olan sipariş defteri modelidir. “Teklif sahipleri” olarak da bilinen alıcılar, herhangi bir dijital varlık olabilecek belirli bir varlığı satın almaya çalışır ve satıcılar bu fiyatı karşılamaya çalışır. Ancak, her zaman varlık satın alma veya satma eğilimine sahip olarak ticareti kolaylaştıran merkeziyetsiz fon ihtiyacı, likidite havuzlarının devreye girmesinin nedenidir.
Bu nedenle, likidite havuzları, piyasa yapıcıların ve tüccarların, başkalarının (teklif verenler veya satıcılar) piyasaya girmesini beklemeden belirli bir varlığı satın alma veya satma isteğinin her zaman olmasını sağlayan uygun bir dijital ticaret ortamı oluşturmasına yardımcı olan bir piyasa aracı olarak kullanılır.
Likidite Havuzları Nasıl Çalışır?
Likidite havuzlarının temel kullanımlarını anladıktan sonra, işlevlerinin arkasındaki mantığı anlamak önemlidir. Tek bir likidite havuzu birimi 2 token’a sahiptir ve bu birimlerin her biri bu iki token için kapsamlı bir pazar oluşturabilir. Bu tür likidite havuzuna iyi bir örnek, Uniswap üzerindeki Ethereum’dur. Yeni bir havuz oluşturulduğunda, ilk likidite sağlayıcı havuzun başlangıç fiyatını belirleyen kişidir. İlk fiyat oluşturulduktan sonra, sağlayıcı her iki token için aynı değeri sunar. Bu nedenle, token’lar her zaman sabit bir oranda teslim edilir ve havuza hat boyunca katılan diğer tüm tüccarlar için her zaman sabittir.
Bir havuzda likidite sağlandığında, LP (Likidite Sağlayıcı) token’ı olarak adlandırılan özel bir token hediye edilir. Bu token, ilk etapta havuza sağladıkları likidite miktarına bağlı olacak şekilde eşit ve kısıtlı bir miktarda olacaktır. Bu süreçte ayrıca, likidite havuzunda takas edilen herhangi bir token’ın fiyatlandırma algoritmasında yapılacak bir ayarlamaya yol açacağı mekanizma olan Otomatik Piyasa Yapıcı (AMM) adı verilen bir şey kullanır.
Likidite Havuzların Riskleri
- Impermanent Loss (Geçici Kayıp)
Bu riskin arkasındaki geçici kayıp temel kavramı, normal işlem analojisi kullanılarak anlaşılabilir. Ekonomideki belirli kısıtlamalar nedeniyle bir para biriminin değer kaybetmesi sürecidir. Ancak likidite havuzunda bu gözlemlendiğinde aradaki fark para birimi değerinin olmamasıdır. Kripto borsaları, tüccarın kaybının gerçek belirleyicileri olacaktır. Bu, likidite havuzlarının kullanımında yaygındır, çünkü fonlar bir AMM’ye likidite sağladığında da değer kaybeder.
- Akıllı Kontrat Riski
Bir sağlayıcı veya kullanıcı, likidite havuzuna bir fon ödediği zaman bir havuz şeklinde depolanır. Sonuç olarak, Fon ile havuz arasında herhangi bir bağlantı veya aracı bulunmamakta olup, fon tamamıyla havuzun kontrol ve yönetimi altındadır.
Herhangi bir şekilde skandal bir faaliyet veya havuzdan bir hata meydana gelirse, fon herhangi bir sisteme kaydedilmeden sonsuza kadar kaybedilebilir.
- İzin ve Erişim Riskleri
Geliştiriciler bazen havuzun kurallarının değiştirilmesine erişebilir. Bu olduğunda, geliştiriciler belirli değişiklikler yapar ve tüccar bu değişikliklerden habersizse, likidite havuzu için ciddi bir tehdit ve büyük risk oluşturabilir. Geliştiriciler ayrıca yönetici anahtarına da erişebilir, dolayısıyla havuzdaki fonlara erişim de dahil olmak üzere havuzun çeşitli etkinliklerini kontrol edebilir.
Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.
