KoinSaati ve Celil Öztürk Özel Röportajı

Türk kriptopara topluluğunun tanınan isimlerinden birisi olan Celil Öztürk, KoinSaati ekibine bu hafta verdiği röportajda kriptopara sektöründeki stablecoinlerin durumu, DeFi dünyası, regülasyonlar, NFT tabanlı Metaverse platformları, kriptopara borsaları ve yeni trendlerle ilgili düşüncelerini siz değerli okuyucularımızla paylaştı.

Celil Öztürk Twitter Hesabı: https://twitter.com/cybrspcffrs?lang=en

1) Stablecoinler devletlerin itibari para politikalarına zarar verebilir mi?

Devletlerin, özellikle gerçek dünya varlıklarının, finansal araçlarının tokenizasyonu gibi konularda oldukça sert olduklarını ve daha hızlı düzenleyici aksiyonlar alma eğiliminde olduklarını görüyoruz. Bunun en önemli nedeninin bahse konu varlıkların blokzincir üzerinde tokenize edilip düzenlemelerin dışına çıkarılması; devletlerin, düzenleyicilerin kontrolü dışına çıkarılması olduğunu söyleyebiliriz.

Stabil kriptoparalar da ulus devletin en önemli bileşenlerinden, egemenlik unsurlarından biri olan ulusal itibari para birimlerini tokenize ederek yukarıdakine benzer bir sonuca neden oluyor. Dolayısıyla stabil kriptoparaların devletler açısından düzenlemeler özelinde önemli bir öncelik taşıdığını görüyoruz.

Bugün sınırları olmayan bir ekosistemde itibari para birimleri tokenize edilerek, düzenleyici sınırlar aşılarak, bir itibari para birimine ya da başka bir varlığa endeksli blokzincir tabanlı bahse konu stabil varlıklar kripto piyasasında önemli bir işlev üstleniyor.

Devletlerin, parasal egemenliklerini, parasal bütünlüklerini tehdit ettiğinden hareketle sistemik risk yaklaşımı ile stabil kriptoparalara karşı sert bir düzenleyici yaklaşım ortaya koyma ihtimali oldukça yüksek. Buna dair çok sayıda açıklama da sürekli olarak geliyor. Stabil kriptoparaların devletlerin para politikalarına ciddi zararlar verme ihtimali de oldukça yüksek.

2) Gelecekte CBDC’ler stablecoinlerin yerini alabilir mi?

CBDC’lerin gelişiminde kripto ekosisteminin büyümesinin ve özellikle stabil kriptopara ekosisteminin büyümesinin önemli bir yeri olduğunu düşünüyorum. Ama kesinlikle ikisi birbirine alternatif teknolojiler değiller. Hem işlevleri, hem geliştirilme amaçlarını düşündüğümüzde son derece farklı amaçlarla geliştirilen hatta karşı amaçlarla geliştirilen teknolojiler. Dolayısıyla bir yerini alma durumunu olacağını düşünmüyorum.

3) Sizce Bitcoin DeFi ürünleri aracılığıyla DeFi dünyasına aktif bir şekilde katılım sağlayacak mı yoksa sadece bir değer koruma yatırım aracı olarak mı devam edecek?

Bu sorunun cevabı, Bitcoin’in bir şekilde entegre edildiği DeFi protokolleri ya da doğrudan Bitcoin üzerinde yapılan geliştirmelerle çok ilişkilidir.

Bugün Bitcoin’in Ethereum üzerinde yer alan DeFi protokollerinde tokenize edilerek etkin bir şekilde kullanıldığını görüyoruz. Bitcoin endeksli kripto varlıkların sayısı ve piyasa değeri de hızla artıyor. WBTC (Wrapped BTC)’nin piyasa değerinin 13 milyar dolar seviyesine yaklaştığını görüyoruz.

Bitcoin’in gelecekte DeFi protokollerinde etkin bir şekilde kullanılacağını düşünüyorum. Bu durum Bitcoin’in değer saklama, yatırım aracı olma işlevi ile de zaten oldukça uyumlu.

4) Regülasyonlar özellikle kripto borsaları açısından bir gereklilik olarak görülmektedir. Öte yandan regülasyonların merkeziyetsizliğe zarar veren düzenlemeler olarak da görülmektedir. Regülasyonlar hangi evreye kadar gereklidir ve bir sınırı olacaksa bu sınırı nasıl tanımlarız?

Regülasyonların merkezi kurumlar özelinde gerekli olduğunu düşünüyorum. Düzenlemelerin amacı temelde yatırımcıları korumak olmalıdır. Bu çerçevede dolandırıcılık, piyasa manipülasyonu gibi illegal faaliyetlerle yatırımcıların dolandırılmasının önüne geçilmesinin önemli olduğunu düşünüyorum.

Konu merkeziyetsiz işlem protokollerine gelince burada zaten kod kanundur prensibince akıllı sözleşmelere güveniyoruz. Bence yeterince merkeziyetsiz hiçbir varlık, işlem protokolü düzenlemeler kapsamına alınmamalı. Dolayısıyla merkeziyetsiz varlıklar ve merkeziyetsiz işlem protokolleri sıkı düzenlemelerle merkezi bir forma kavuşturulmaya çalışılmamalı, böyle bir girişimin başarılı olamayacağı da çok açık.

Düzenlemeler tabii ki gerekli ama kesinlikle blokzincir, dağıtık defter inovasyonuna zarar veren, kişi hak ve özgürlüklerini hiçe sayan, kontrol ve yasak merkezli düzenlemeler olmamalı. Bu yönüyle yatırımcıları koruma merkezli ve ekosisteme, piyasaya müdahale amacı taşımayan düzenlemelerin merkezi varlıklar ve işlem platformları özelinde gerekli olduğunu düşünüyorum.

5) NFT tabanlı Metaverse platformları bugünlerde oldukça popüler. Sizce bu sadece kısa süreli bir hype mıdır yoksa e-spor gibi büyük kitlelere ulaşıp bir sektör haline gelecek midir?

NFT çok önemli bir konsept aynı şekilde Metaverse’de. Her iki konsept de önemli, büyük bir sektör olma yolunda büyük potansiyele sahipler ve hızla büyüyorlar.

Hızla sanallaşan dünyada geleceğin sanal evrenlerinde yani metaverse yapılarında hak, mülkiyet, sahiplik kayıtları şüphesiz NFT’ler olacak. Aynı zamanda bu evrenlerde geliştirilecek iş modellerinde NFT’lerin oldukça önemli bir yeri olacak. Her iki konseptin potansiyelini düşündüğümüzde karşılıklı olarak birbirlerini destekleyecekleri de çok açık.

NFT’ler, henüz çok sınırlı kullanım alanları keşfedilmiş ancak hızla farklı kullanım alanları keşfedilen ve hızla gelişen varlıklar. Şu an NFT’lerin genel itibariyle çok yanlış anlaşıldığını ve sadece jpeglerle sınırlı bir varlık sınıfı olarak görüldüğünü görüyoruz. Zamanla NFT’lerin daha doğru anlaşılması ve gerçek dünya varlıkları ile kesişen uygulamaların artması ile NFT konseptinin gerçek potansiyelini ortaya koyacağını düşünüyorum. Bu yönüyle NFT’ler, metaverse sanal evrenlerine gerçek dünya varlıklarını, iş modellerini ve mevcut dijital dünya varlıklarını güvenle taşımanın bir aracı olarak metaverse konseptinde önemli bir işlev üstlenecektir.

Metaverse dijitalleşen iş modelleri için bize oldukça özgün ve sınırların olmadığı, ilişkilerin ve etkileşimin bambaşka bir boyuta taşındığı yeni etkileşim uzayları sunuyor. Metaverse yapıları hızla sanallaşan dünyada çok ciddi bir potansiyele sahip. Blokzincir, dağıtık defter tabanlı varlıklar ve altyapı ile bu evrenlerin desteklenmesi metaverse konseptinin potansiyeli açısında önemli bir çarpan niteliği taşıyor.

Metaverse konseptinin hızla büyük kitlelere ulaşıp büyük bir sektör haline geleceğini düşünüyorum.

6) Borsalarda kaldıraçlı işlemlere sınırlamalar getirilmesini doğru buluyor musunuz? Kaldıraçlı işlemlerin kriptoparalar üzerindeki etkisini nasıl yorumlarsınız?

Kriptopara piyasası henüz oldukça yeni bir piyasa. Kripto varlıklar henüz yeterli olgunluğa ve kurumsallaşma düzeyine sahip varlıklar değiller. Kripto piyasasının henüz genel anlamda çok sınırlı düzenlendiğini ya da hiç düzenlenmediğini görüyoruz. Ayrıca kriptoparalarda varlık dağılımının yatay değil önemli ölçüde dikey olduğunu da görüyoruz. Tüm bunlar kriptopara piyasasının daha manipülasyona açık ve daha riskli bir piyasa olmasının önemli nedenlerini oluşturuyor. Doğal olarak volatilitenin yüksek olduğu riskli bir piyasadan söz ediyoruz.

Türev finansal araçlar kategorisinde yer alan ve değeri başka bir varlığın değerine bağı varlıkların farklı formlarda finansal araçlar olarak piyasalarda işlem gördüğünü görüyoruz. Kaldıraçlı işlemler de bu tür varlıklardan birini oluşturuyor. Küçük fiyat dalgalanmalarında yüksek zararlara sebebiyet verme potansiyeli yüksek bu tür finansal işlemlerin volatilite oranı yüksek kriptoparalara dayalı finansal araçlarla yapılması çok daha riskli bir durum oluşturuyor.

Son dönemde farklı ülkelerin düzenleyici birimlerinden ana akım kriptopara borsalarına yönelik arka arkaya çok sayıda uyarı geldi. Bu uyarıların çok ciddi bir çoğunluğunun kriptopara tabanlı türev ürünler sunan borsalara yönelik bahse konu ürünlerle ilişkili olarak yapıldığını görüyoruz.

Kaldıraçlı işlemlerin şüphesiz kriptopara piyasası üzerinde düzenlemeler açısından, manipülatif piyasa hareketleri açısından ve diğer birçok açıdan önemli etkileri var. Riskli finansal araçlar olmaları nedeniyle kullanıcıların bu araçları kullanırken çok dikkatli olmaları gerekiyor.

Hem riskli finansal araçlar olmaları hem de manipülatif piyasa hareketlerine daha açık olmaları nedeniyle bu tarz işlemlerin belli sınırlamalara ve denetimlere tabi olmasının gerekli olduğunu düşünüyorum.

7) Türkiye’deki kriptopara borsalarının teknik açıdan inceleyip dünyadaki benzerleriyle karşılaştırdığınızda gözünüze çarpan artı ve eksileri nelerdir?

Ne yazık ki kriptopara borsaları dünya genelinde ürün konusunda genel anlamda ciddi yetersizliklere, problemlere sahip. Kullanıcı deneyimi, hız ve kapasite gibi konularda yeterli olarak nitelendirebileceğimiz çok az sayıda borsa bulunmakta.

Borsaların teknik yetersizlikleri çoğu zaman yatırımcıları da zarara uğratmaktadır. Volatilitenin yüksek olduğu kriptopara piyasasında ani düşüş ve yükselişlerde çok sayıda kriptopara borsasının hizmet veremediğini görüyoruz. Ülkemizde bulunan büyük borsalarda da aynı problemin yaşandığını görüyoruz.

Doğru ve kapsayıcı bir kıyaslama yapmak için ciddi bir veri setine ihtiyacımız olmakla birlikte ülkemizdeki borsaların dünya genelinde diğer borsalara kıyasla çok iyi durumda olmadığını düşünüyorum.

8) Madenciliğin giderek zorlaşması ve sadece sermaye sahipleri tarafından yapılabilir hale gelmesi sizce Satoshi Nakamoto’nun başlangıçta öngördüğü bir şey miydi? Bu durum merkeziyetsizlik bağlamından bakıldığında sermaye sahipleri lehine merkezileşme olarak yorumlanabilir mi?

Bu durum tabii ki merkeziyetsizliğe zarar veriyor. Madencilik faaliyetlerinin belirli ülkelerde, düzenleyici rejimlerde yoğunlaşması, madencilik faaliyetlerinin belirli şirketlerin tekeline geçmesi, madenciler tarafından yaygın kullanılan madencilik cihazlarının belirli şirketlerin tekelinde olması gibi birçok durumun merkeziyetsizliğe zarar verme potansiyeli var. Belli ölçüde zarar veriyor.

Bitcoin bugün en güvenli ve en merkeziyetsiz kripto varlık. Bitcoin blokzincir ağının tasarımı, ağdaki teşvikler, zorluk derecesi gibi ayarlamalar Bitcoin ağının merkeziyetsizliğinin yeterli ölçüde sürdürülebilmesi adına çok önemli. Satoshi’yi bu noktada tasarımı itibariyle tebrik etmek gerekiyor.

Şu an bu noktada ciddi bir risk olduğunu düşünmüyorum. Yakın gelecekte de bu konuda ciddi bir risk oluşacağını düşünmüyorum. Çin’in Bitcoin madencilerine yönelik tutumu sonrası hash oranı dağılımının daha merkeziyetsiz olduğu da son aylarda yapılan çeşitli araştırmalarda gündeme geldi.

• Bu da ilginizi çekebilir: KoinSaati ve Kerem Muçe Özel Röportajı