Semih Yiğit
Hathor 101
Hathor hakkında açık, net isabetli bilgi arayışında mısınız? Platform hakkında, kullanımı hakkında daha fazla şey mi öğrenmek istiyorsunuz? O halde başka bir yere gitmenize gerek yok. İsterseniz Hathor’un Whitepaper‘ını okuyarak başlayabilirsiniz. Whitepaper’da ağın nasıl çalıştığı, mimarisi ve iç işleyişi hakkında teknik bilgileri detaylıca öğrenebilirsiniz. Ancak bu denli teknik ve detaylı bilgi herkes için uygun olmayabilir. Bu yazıda başlangıç seviyesinde bir anlatımla karşılaşacaksınız. Aranızda teknik açıdan daha az bilgili ve aynı zamanda teknolojiyi kullanarak neler başarabileceğiyle ilgilenenler için, Hathor’un nasıl çalıştığını sizin için sıradan terimlerle açıklamaya çalışacağım. Hathor, aynı zamanda bir piyasa boşluğunu doldurduğu için, Hathor’u diğer projelerden farklı kılan özellikler hakkında açıklamalar yapacağım.
Hathor (HTR) Mimarisi
Kısaca açıklamak gerekirse Hathor, merkeziyetsiz uygulama ve platformlar oluşturabileceğiniz izinsiz bir Layer 1 ağıdır. Hathor ağını Ethereum, Polkadot, Avalanche, Cardano ve sayılı birkaç ağ ile karşılaştırmak mantıklı olabilir. Bununla birlikte Hathor kendini bunlardan birisi ile rakip olarak görmüyor ve aynı zamanda kimseyi değiştirme çabasında değil. Hathor Network, birlikte çalışılabilirlik için “geleceğe giden yoldur” diyerek ve bunu göz önünde bulundurarak başka projelerle görüşmeye çoktan başladı. Hathor herhangi bir başka projenin çatalı olarak değil, sıfırdan yaratılan bir proje. Geliştirmeleri Ağustos 2018’de başladı ve ana ağı ise Ocak 2020’de başlatıldı. Tüm kodları açık kaynaklıdır ve teknolojisini başka projelerle karşılaştırmak isterseniz muhtemelen en başarılı konseptleri ve özellikleri benimsenmiş olarak ve bazı alt optimal unsurların geliştirilmesiyle Bitcoin, Constellation ve IOTA gibi projelerin arasına koyabilirsiniz.
Hathor Network, Bitcoin ile aynı olarak Proof of Work (PoW) mekanizmasını kullanır. PoW iyi kurulmuş ve test edilmiş bir mekanizmadır. PoW madencilikle ile birleştiğinde, madencilerin hem Hathor hem de Bitcoin (ayrıca Bitcoin Cash ve Bitcoin SV gibi SHA-256d algoritması üzerine inşa edilen herhangi bir kripto para birimi) ile madencilik yapmasını sağlar. Aynı zamanda bunu yaparken herhangi bir ek maliyet oluşmaz. Bu durum Hathor’un Bitcoin altyapısını geri almasını sağlar ve ağı, aynı zamanda ağ üzerine inşa eden herkesi, potansiyel olarak Bitcoin sınıfı bir güvenliğin içine getirir. Hathor gibi genç bir ağ için paha biçilmez olan ve PoW dışında herhangi bir konsensüs mekanizması kullanmanın mümkün olmayacağı exahash seviyelerinde hızlı bir şekilde hash oranına ulaştı. Bununla beraber Hathor Network yakın zamanda SlowMist ekibi tarafından, Hathor Network’ün gücünün ve güvenliğinin bir kanıtı olarak, güvenlik denetiminden geçtiğini de belirtmekte fayda var.
Günümüzde mevcut olan en merkeziyetsiz alternatif olmasının yanı sıra, PoW’nin diğer bir önemli avantajı, madencilerin ekonomik olarak Hathor’un tokenı olan HTR ile ödüllendirilmesi ve ağın güvenliğini ve istikrarını sonsuza kadar garanti etmesidir. Ekonomik değer kaybına karşı koymak için önlemler mevcut. Bunların ilki ocak ayından olan yıllık halvings (yarılanma) ve özel token oluşturma sürecinin bir parçası olarak token yatırma gerekliliğidir. Özel tokenınızın her 100 birimi için HTR tokenı kilitlersiniz ve böylece Hathor’da oluşturulan her yeni proje için dolaşımdaki arzı etkili bir şekilde azaltırsınız.
Bitcoin ve diğer ağlarda gördüğümüz gibi bazı spam sorunlarını çözmek için (buna en son örnek bu ay Nano’ya yapılan saldırıdır), Hathor kullanıcılarının işlemler için PoW görevini çözümlemesi gerekiyor. Bu çözümleme işlem madenciliği ve blok madenciliğinden daha düşük bir zoruk seviyesine sahiptir ancak bu zorluk seviyesi dışında diğer her şey aynıdır. Bu durum ağ hash oranının (güvenlik seviyesi) her yeni işlemle arttığı ve spam göndermeyi daha az çekici hale getirdiği anlamına gelmektedir. Çünkü bu durumda başarılı bir saldırı gerçekleştirmek, anlamlı olmayacak kadar çok kaynak ile ağırlaşacaktır. Spam göndermenin bir sorun haline gelmesi durumunda ise, Hathor Network, PoW zorluğunu, bir saldırı devam ederken otomatik olarak artacak şekilde dinamik şekilde ayarlayacaktır. Güvenlik yönüne ek olarak işlem tabanlı PoW, madencilerin işlerinin bir kısmını kullanıcılarla paylaşarak ağı daha da merkeziyetsiz hale getirecektir.
Bununla birlikte işlemler gerekli olan PoW, mikro dönüşümler ve IoT cihazları için bir sorun haline gelebilir. Cüzdanınızda sakladığınız tokenlarla cep telefonunuzu kullanarak veya bir araç içi IoT cihazı kullanarak otonom taksi yolculuğunuz için ödeme yaptığınız bir senaryo hayal edin. Bu cihazlar genellikle çok fazla işlem gücüne sahip olmayacak ve ve işi yeterince hızlı çözmekte zorlanacaktır. Günümüzde Hathor tarafından yürütülen bir işlem madenciliği hizmeti bununla ilgileniyor ve PoW’u herkes için çözüyor. Bu hizmet , müşterileri için işi halletmek amacıyla Hathor kullanan şirketler tarafından da sunulabilir. Bu çözüm, PoW görevini ağır işleri yapmaya daha uygun başka bir cihaza göndermenize olanak tanır ve bu şekilde IoT cihazı yalnızca işlemi imzalamaya odaklanabilir.
Fazla teknik konuşmayacağımıza söz vermiştik biliyorum, ancak Hathor mimarisinin blockchain ve DAG veri yapılarını birleştirdiğinden de bahsetmemiz gerekiyor. Bu bakımdan Hathor Constellation ve IOTA’ya Bitcoin’den daha yakın bir yapıya sahip. IOTA’nın Tangle ağına baktığımızda, Bitcoin’in tam tersi ölçeklendirme biçimine sahip olduğunu görüyoruz. İşlem sayısı yüksek olduğunda iyi çalışacaktır. Ancak Tangle işlemlerini onaylamak için güvenilir bir düğüm olarak merkezi bir koordinatöre güvenir ve bu olmadan ağ düzgün çalışmaz.
Hathor’un mimarisi, bu ölçeklenebilirlik sorununu merkezi bir koordinatöre güvenmeden çözmek için PoW blok zinciri DAG’yi birleştirir. Bununla birlikte, herhangi bir hata noktasına olan bağımlılığını da ortadan kaldırır. Onaylanmayı bekleyen hiçbir yeni işlem olmadığında, madenciler yeni bloklar ararken ağı çalışır durumda tutar. Ölçeğin diğer ucunda, DAG, Hathor’un aldığı trafik arttıkça daha hızlı işlem onayı sağlar. Şu anda ise Hathor Network, PayPal’ın seviyesi olan saniyede yaklaşık 200 işlemi (TPS) idare edebilmektedir. Bununla birlikte gerektiğinde Visa seviyesi olan 1800 TPS’nin üzerine üzerine ayarlanması bekleniyor.
Yeni DAG’ler, konsept olarak Polkadot’un yan zincirlerine benzer ve ağın gelecekteki iş hacmi gereksinimlerini destekleyecek şekilde ölçeklenmesini sağlamak için bu yılın sonunda uygulanacaklardır. Kontrollü bir ortamda blockchain ve kriptoyu keşfetmek isteyen şirketler ve kurumlar, genel veya özel bir yan DAG kurmak isteyip istemediklerini seçebilecekleri. Bunun yanında ana ağ tarafından korunurken geliştirilmiş gizlilik özelliklerinden yararlanacaklar.
Hathor’un Benzersiz Özellikleri
Hathor’un açık hedefi, tak ve çalıştır mantığıyla blok zincir çözümlerini etkinleştirmek ve bunu başarmak için yeni bir token oluşturmak, fotoğraf çekmek ya da YouTube’a video yüklemek kadar kolay olmalıdır. Bu kullanım kolaylığı, insanları en iyi yaklaşımı bulmaya çalışmak için herhangi bir kaynak harcamadan, tokenizasyon ile denemeler yapmaya, oynamaya ve yeni kullanım durumları hakkında yaratıcı olmaya teşvik edecek. Hathor’da özel bir token oluşturmak yalnızca birkaç saniye içinde yapılır. Kodlama gerektirmez, masaüstü ve mobil (App Store ve Google Play). Token adı, simge ve ilk tedarik için parametler tanımlanır. Token oluşturucular, gelecekte ek tokenların basılmasına ve mevcut tokenların eritilmesine (yakılmasına) izin vermek isteyip istemediklerine karar verebilir. Tam şeffaflık için bu parametreler, belirli bir tokeni doğrulamak isteyen herkes için block explorer’da görülebilir.
Diğer platformdaki özel tokenların aksine, Hathor’daki tüm tokenlar, protokolün kendisinde yerleşik olan Layer-1’de oluşturulur. HTR’nin özelliklerini ve daha önce bahsettiğim güvenlik seviyesini devralırlar. Bu özel Hathor tokenları, ERC20 tokenlarının tüm özelliklerine ve birkaç ekstra token’a sahiptir. Hathor değiştirilemezler (non-fungible) gibi daha fazla simge standardı için destek eklemeyi planlıyor. Şu anda Hathor’un akıllı sözleşmeler versiyonu olan yaklaşan Nano sözleşmelerinin tasarımı üzerinde çalışılıyor. Nano sözleşmeler, mevcut tokenizasyon özellikleri kadar basit ve kullanımı kolay olmayı amaçlamaktadır. Bu ise, daha derin kodlama bilgisi olmadan kurabileceğiniz yerleşik, yapılandırılabilir sözleşmeler olacağı anlamına gelir. Nano sözleşmeler, geliştiricilerin yalnızca birkaç satır bilgi ekleyerek sözleşmeler oluşturmalarına, tokenlarına mantık ve kullanım durumu eklemelerine olanak tanır.
Bunun takası, Hathor Network’ün tüm kullanım örneklerini desteklemeyeceği, ancak desteklenilen %80’inin oluşturulmasını kolaylaştırılacak. Hathor, Pareto Kanunu uyarınca herkes tarafından radikal bir şekilde erişilebilen özellikler oluşturmanın kitlesel olarak benimsenmesi için hayati önem taşıyacağına inanıyor. Nano sözleşmelerin kolaylaştırabileceğinden daha karmaşık mantığa ihtiyaç duyan kullanım durumları için, diğer ağlarla zincirler arası entegrasyon yoluyla etkinleştirilecektir. Mantıkları uygulayıcıya bağlı olacağından, yan DAG’ler aracılığıyla ele alınabilecektir. Kodlamadan kullanabileceğiniz yerel, yapılandırılabilir Layer-1 tokenları ve sözleşmelerle bu yaklaşım, hem geliştiriciler, hem kullanıcılar hem de trader’lar için şeffaf bir ortamla sonuçlanacaktır. Ayrıca, her duruma özel akıllı sözleşme, geliştirme yapmanız gereken diğer platformlara kıyasla hata riskini önemli ölçüde azaltacaktır.
Nano Sözleşmelerin harici olarak doğrulanmasını ve çözülmesini sağlamak için, Hathor Network, Oracle’ları bu yılın sonlarında uygulamaya başlayacak. Şu anda Hathor, Nano Sözleşmelerin ilk sürümüyle birlikte geliştirilen yerleşik Oracle’ları kullanan bir çalışma çözümüne sahip; ancak, aynı zamanda dış çözümleri de desteklemeyi amaçlamaktadır. İdeal olarak, Hathor Network birden fazla Oracle türünü etkinleştirecek ve kullanıcıların tercih ettikleri seçeneği seçmesine izin verecektir. Geliştirme ilerledikçe Nano Sözleşmeler hakkında bir dizi makale yayınlanacaktır. PoW destekli, ölçeklenebilir Hathor ağı, herkes için bedelsiz ve anında işlemler sunulmasını sağlayarak, ağda bazı ilginç kullanım durumlarını mümkün kılıyor. Tokenları anında ve gaz ücreti olmadan takas etmenize izin veren bir DEX’e ne dersiniz? Bu, HTRFDT’deki Hathor ortaklarının bu yıl içinde piyasaya sürdüğü DEX ve diğer birkaç ürünle birlikte HathorSwap aracılığıyla mümkün olacak.
Halihazırda paketlenmiş 2021 yol haritasında Hathor, yıl sonuna doğru ürün sunumunu olabildiğince eksiksiz hale getirmek için NFT desteği ve diğer ağlara köprüler gibi özellikler için yer bulmayı da başardı. Hathor, kendisi için başka bir önemli hedef olduğundan DeFi’yi Hathor’a getirmek için de çalışacak. Bu konular ayrı makalelerde ele alınacak. Bu makaleden almanızı istediğim bir paket mesaj varsa, bunun şu olması gerekir: Bu yılın ilerleyen aylarında, herkes kendi blok zinciri projesini oluşturabilecek, başlatabilecek ve listeleyebilecektir. Bu seviyedeki içsel basitlik ve kullanılabilirlik, kripto endüstrisinde eksik bir parçaydı. Hathor’un özellik setinin, bugün gelen finansal riskler olmadan herhangi birinin kendi blok zinciri projesini yaratmasına izin verme vizyonu var. Hathor’un bunu gerçekleştirmesine yardımcı olacağını bekliyorum.
Genel açıklama: Burada ele alınanlar “Yatırım Tavsiyesi Değildir”. Herhangi bir şeye yatırım yapmadan önce kendi araştırmanızı yapın.
**Kripto paralar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
