DeFi Nedir?

DeFi, finansal hizmetleri içeren bir hareketi ifade eder. Bu hizmetler, bir blokzinciri ağı ve akıllı sözleşmeler şeklinde çalışmak için merkeziyetsiz altyapıdan yararlanır.

DeFi, son yıllarda kriptopara endüstrisindeki en dikkat çekici konulardan biri oldu. DeFi, Bitcoin’in ilk hedefi olan merkeziyetsiz eşler arası (P2P) ödeme sistemi fikrini gerçekleştirdi ve hatta belki de bu amacı aşan güçlü bir konsept oluşturdu. Toplamda 80 milyar dolarlık piyasa değerine ulaşan DeFi sektörü hızla büyümeye devam ediyor. 

DeFi; geleneksel finansal hizmetler için merkeziyetsiz bir alternatifle herkese küresel erişim sağlar. Bu hizmetlere erişmek için belge göndermeniz ve kredi başvurunuzun için günlerce beklemeniz gerekmez. Bunun yerine, yalnızca aktif bir internet bağlantısına sahip bir cihaza ihtiyacınız olur. Uygulamayı açmanız, ödünç almak istediğiniz fonları belirtmeniz yeterlidir; hizmet sizi otomatik olarak yönlendirecek ve size borç verenle eşleştirecektir.

Temel Özelliklerin Karşılaştırılması: DeFi dApp’ler ve Geleneksel Finansal Hizmetler

• Yönetim: DeFi dApp’leri kimse tarafından yönetilmez veya kontrol edilmez. Bunun yerine uygulamalar, insan müdahalesi olmadan çalışmak için akıllı sözleşmeler ve blokzinciri teknolojisini kullanır. Buna karşılık her geleneksel finansal hizmetler, bir kuruluş (örneğin bir banka) tarafından yönetilir ve denetlenir. Bu nedenle, bu hizmetler doğası gereği merkezileştirilmiştir.
• Erişim: Cihaza ve aktif bir internet bağlantısı olan herkes DeFi dApp’lere erişebilir ve kullanabilir. Kısacası küreseldir. Diğer taraftan geleneksel finans hizmetlerinde erişim, yerel yönetmeliklerin rehberliğinde servis sağlayıcıları tarafından belirlenir. Krediler gibi bazı finansal hizmetler yalnızca ulusal veya bölgesel olarak mevcuttur. Ek olarak, dünyada hala yaklaşık 2 milyar banka hesabı olmayan insan olduğunu hatırlamakta fayda var.
• Şeffaflık Seviyesi: DeFi dApp’leri, açık kaynaklıdır. Tüm işlem aktiviteleri, herkesin kontrol edebilmesi için mevcuttur. Ancak geleneksel finansal hizmetlerde şeffaflık seviyesi düşüktür. Düzenlemeler aksini gerektirmedikçe, geleneksel sağlayıcılar genellikle ürünleri ve hizmetleri hakkında halkla bilgi paylaşma konusunda isteksizdir.
• Birlikte Çalışabilirlik (Interprobability) Seviyesi: Çoğu DeFi dApp, diğer ürünleri (örneğin, sabit paralar, merkeziyetsiz borsalar, kredi hizmetleri) birleştirecek şekilde oluşturulmuştur. Buna karşılık geleneksel finansal hizmetlerin interprobability seviyesi düşüktür. Bazı hizmet sağlayıcılar, hizmetlerini başka ürünleriyle birleştirirken, ancak diğer kuruluşların finansal ürünleri ile entegre değildir.
• Kullanıcı Deneyimi: Bir DeFi uygulamasının ara yüzünü beğenmediyseniz, üçüncü taraf bir platform kullanabilir veya hatta kendinizinkini oluşturabilirsiniz. Yani DeFi tarafında kullanıcı deneyimi esnektir. Ancak geleneksel finansal hizmetlerde kullanıcı deneyimi standarttır. Servis sağlayıcının orijinal olarak uygulama için oluşturduğu ara yüzü kullanmanız gerekir.

DeFi DApp’ler Hangi Hizmetleri Sağlar ?

Bu bölümde, DeFi alanında bulunan en yaygın ürün ve hizmetleri inceleyeceğiz. 

Borç Alma-Verme

Ödünç alma-verme ürünleri, DeFi pazarında kullanılan en popüler uygulama türüdür. Piyasa değerine göre en büyük iki DeFi dApp olan Aave ve Maker, pazar payının %31’ni domine ediyor. Bu platformlar, insanların kripto para birimlerini teminat olarak kullanarak borç almalarına veya dijital varlıklarını diğer kullanıcılara ödünç vererek faiz kazanmalarına olanak tanır. 

Aave ve Maker gibi başlıca platformlar, dApp’lerinde stablecoin gibi başka ürünlere de sahiptir. Ayrıca diğer DeFi hizmetlerine erişim sunarlar. Borç alma-verme hizmeti sunan başlıca DeFi dApp’ler şunlardır;

• Aave: Kullanıcılarını aynı anda hem borç veren hem de borç alan olarak hareket etmelerini sağlayan en büyük Ethereum tabanlı DeFi protokolüdür.
• MakerDAO: Merkeziyetsiz bir kredi platformudur.
• Compound Finance: Algoritmik bir para piyasası protokolüdür.
• InstadApp: MakerDAO üzerine kurulan, gerekli teknik ve finansal deneyime sahip olmayan kullanıcılara yardımcı olan sezgisel bir ara yüz.

Merkeziyetsiz Borsalar (DEX)

Merkeziyetsiz borsalar, kullanıcı fonlarını yönetmeden çalışmak için akıllı sözleşmeler vasıtasıyla merkezi borsaların hizmetlerini taklit etmeyi amaçlar. Akıllı sözleşmeler, alıcıları satıcılarla otomatik olarak eşleştirdiğinden, merkeziyetsiz borsaların yararı kullanıcıların aracıları ortadan kaldırabilmesidir. 

Bununla birlikte, çoğu kripto kullanıcısı varlıklarını takas etmek için (daha iyi ara yüzlere, daha hızlı işlem hızlarına ve daha yüksek likiditeye sahip olan) merkezi hizmetleri kullandığından, bu DeFi hizmeti yeterince popüler değildir. Merkeziyetsiz borsalara örnekler;

• Bancor: Merkeziyetsiz bir likidite platformudur.
• Atomex: Yerleşik atomic swap borsasına sahip çok para birimli bir cüzdandır.
• Serum: Kullanıcılar arasında düşük maliyetle gerçek zamanlı ticaret sağlayan Solana blok zincirine dayalı zincir üstü bir merkeziyetsiz borsadır.
• IDEX: Gerçek zamanlı token değişimi içeren bir DEX’dir.
• Uniswap: Token swap’ları için likidite havuzları sunan, merkeziyetsiz Ethereum tabanlı bir borç verme platformudur.

Sigorta

Birisi bir sigorta hizmeti kullandığında, sağlayıcı bir prim ödemesi karşılığında müşteriye farklı olaylar için tazminat garantisi verir. DeFi alanında, hizmet sunucusu genellikle dApp topluluğunun kendisidir ve blokzinciri destekli sigorta ürünleri sağlamak için merkeziyetsiz bir protokole sahiptir.

Örneğin; Ethereum üzerine kurulu bir sigorta platformu olan Etherisc, kullanıcıların satın alabileceği birden fazla merkeziyetsiz, topluluk tarafından oluşturulmuş sigorta ürünlerine (kasırga koruması ve uçuş gecikme sigortası gibi) sahiptir.

• Etherisc: Topluluk tarafından oluşturulmuş risk transfer çözümlerini içeren merkeziyetsiz bir sigorta protokolüdür.
• Nexus Mutual: Kullanıcıların akıllı sözleşme kodlarındaki riskleri ve hataları güvence altına almaları için hizmet sunar.
• VouchForMe: Kullanıcıların, riski paylaşarak tasarruf edebilecekleri bir blok zinciri hizmeti verir. 

Staking

Proof-of-Stake (PoS) konsensüs algoritmasını kullanan blokzinciri ağlarında, validator’ler ağdaki blokları oluşturmak, önermek ve oylamak için kripto paralarının bir kısmını stake etmeleri gerektirir. Ağı devam ettirmenin karşılığında, PoS validator’leri dijital varlıklarını stake ettikleri için ödüllendirilir.

• Mythos: Cosmos ve Loom ağları için bir doğrulama hizmeti sunar.
• Dokia Capital: Profesyonel kurumsal stake hizmeti sunar.
• StakeWithUs: PoS protokolleri için bir staking hizmeti sağlar.

Ödeme Hizmetleri 

Merkeziyetsiz ödeme hizmetleri genellikle banka hesabı olmayanlar, kripto meraklıları ve hatta finans kurumları için iyi bir seçim olabilir. Bunun nedeni, banka hesabı olmayanların genellikle temel finansal hizmetlere erişimi olmamasıdır. Merkeziyetsiz finansal uygulamalar, banka hesabı olmayanları, dijital olarak para göndermek veya bir çek hesabı açmak gibi kendi finanslarını yönetmek için uygun araçlarla donatır.

DeFi uygulamaları, banka hesabı olmayanların yanında perakende ve kurumsal yatırımcılar için de ilgi çekici olabilir. İşlemlerin hızlı ve verimli bir şekilde minimum ücretlerle yapılmasını sağlarlar. DeFi uygulamaları ayrıca üçüncü şahıs ihtiyacını ortadan kaldırır ve işlemler gerçek zamanlı olarak yapılır. İşlemlerin giderek daha fazla dijital olarak gerçekleştirildiği ve dünyanın nakitsiz bir topluma geçiş yaptığı günümüzde, kripto meraklılarının kullanması için birçok DeFi ödeme hizmeti mevcuttur.

• Lightning Network: Akıllı sözleşmelerin yanı sıra düşük maliyetli ve hızlı zincir dışı ödemeler içeren Bitcoin üzerine kurulmuş bir ağdır.
• Request Network: Kullanıcıların ödemeleri; talep etmesine, doğrulamasına ve yürütmesine izin veren merkeziyetsiz bir ağdır.
• Whisp: Kripto ödemelerini içeren merkeziyetsiz bordro çözümüdür.

DeFi için Öncü Blokzinciri Platformları Nelerdir?

DeFi ürünlerinin çalışması için bir blok zincirine ihtiyacı vardır. Çoğu, hem akıllı sözleşmeleri hem de dApp’leri destekleyen Ethereum ve EOS gibi platformlar kullanır. Bununla birlikte, Bitcoin, DeFi geliştiricileri için popüler bir seçimdir. Çünkü kripto para biriminin hızlı ve düşük maliyetli zincir dışı işlemleri destekleyen Layer 2 ölçeklendirme çözümü olan Lightning Network, platformda dApp’lerin ve akıllı sözleşmelerin oluşturulmasına ve işletilmesine olanak tanır.

• Ethereum: İkinci en büyük kripto para biriminin (ETH) yanı sıra birçok dApp ve milyonlarca akıllı sözleşmeye sahip blokzinciri, ağının üzerine inşa edilmiş projeler ile DeFi için en popüler platformdur.
• Bitcoin: Lightning Network’ün uygulanmasıyla Bitcoin, merkeziyetsiz finans uygulamalarını destekleyen ikinci en büyük DeFi blok zinciri haline geldi.
• EOS: Ethereum’un ana rakibi olan akıllı sözleşme platformu EOS, DeFi uygulamalarını barındıran üçüncü en popüler blok zinciri olarak Bitcoin’in arkasından geliyor.

Merkeziyetsiz Borsalar vs Merkezi Borsalar

Kripto endüstrisi daha çok merkeziyetsiz bir modele doğru kayıyor gibi görünse de, kripto alanında hala birkaç merkezi borsa söz konusu. O zaman merkeziyetsiz borsalar, merkezi olanlardan daha mı iyi? Bunu cevabı, bir yatırımcı olarak özel ihtiyaçlarınızın nelerden oluştuğuna bağlıdır.

Bazı yatırımcılar, merkeziyetsiz bir platformla gelen özerklik ve kontrol kavramlarına değer verirken, diğerleri finansal hesaplarını yöneten başka bir varlığı tercih eder. Bu şekilde, fonlarının profesyonelce yönetildiğinden emin olabilirler. Bu aynı zamanda, kripto fonlarının depolandığı dijital cüzdanların kilidini açmaya yarayan özel anahtarların unutulma olasılığını da ortadan kaldırır.

Sonuç

Artan pazar payı ile DeFi, kullanıcılara aracılar ve merkezi bir otoritenin denetimi olmadan geleneksel finansal ürünlere küresel erişim sağlar. DeFi, kripto paranın yalnızca merkeziyetsiz (P2P) ödemeleri kolaylaştırmak veya spekülatif ticaret için kullanılan dijital bir varlıktan daha fazlası olduğunun gerçek hayattaki kanıtıdır.

• Bu da ilginizi çekebilir: DeFi Kredileri Nedir?