DAO Nedir?

Açılımı, Decentralized Autonomous Organizations olan ve merkeziyetsiz otonom organizasyonlar anlamına gelen DAO, dünya çapında benzer düşünen insanlarla çalışmanın etkili ve güvenli bir yoludur.

DAO’ları, üyeleri tarafından toplu olarak sahip olunan ve yönetilen, internet tabanlı bir işletme gibi düşünebilirsiniz. Bu işletmede grubun onayı olmadan kimsenin erişemediği bazı hazineler vardır. Kararlar, bu kuruluştaki herkesin söz sahibi olmasını sağlamak için teklifler ve oylama ile yönetilir.

Ayrıca; bu kuruluşta kendi kişisel hırslarına göre harcama yapabilecek bir CEO ve belgeleri manipüle edecek tehlikeli bir CFO’ya yer yoktur. Her şey ortadadır ve harcamayla ilgili kurallar, kodlar aracılığıyla DAO’ya işlenir.

Neden DAO’lara İhtiyacımız Var?

Herhangi biri ile finansman ve para içeren bir işletmeye başlamak, birlikte çalıştığınız insanlara çok fazla güvenmeyi gerektirir. Ancak; sadece internet üzerinden etkileşimde olduğunuz birine güvenmek zordur. DAO’lar sayesinde gruptaki başka kimseye güvenmeniz gerekmez; sadece DAO’nun %100 şeffaf ve herkes tarafından doğrulanabilir koduna güvenmeniz yeterli. Bu durum, küresel iş birliği ve koordinasyon için pek çok yeni fırsatın kapılarını açıyor.

DAO’lar ve Geleneksel Kuruluşların Karşılaştırması

• DAO’lardaki yapı, genellikle düz ve tamamen demokratik iken; geleneksel kuruluşlar, genellikle hiyerarşik yapıya sahiptir.
• DAO’larda uygulanacak herhangi bir değişiklik için üyeler tarafından gerekli oylamanın yapılması gerekir. Geleneksel kuruluşlarda ise yapıya bağlı olarak tek bir taraftan değişiklik talep edilebilir veya oylama önerilebilir.
• DAO’larda oylar sayılır ve buna göre sonuçlar, güvenilir, aracı olmadan, otomatik olarak uygulanır. Geleneksel kuruluşlarda oylamaya izin veriliyorsa, oylar dahili olarak sayılır ve oylamanın sonucu manuel olarak ele alınır.

• DAO’larda sunulan hayırsever fonların dağıtımı gibi hizmetler, merkeziyetsiz bir şekilde otomatik olarak işlenir. Geleneksel kuruluşlar ise manipülasyona yatkın insanlar bulundurur veya merkezi olarak kontrol edilen otomasyon gerektirir.
• DAO’lardaki tüm faaliyetler şeffaf ve tamamen halka açıktır. Geleneksel kuruluşlarda ise faaliyetler standart olarak özeldir ve halka açıklanması genel olarak sınırlıdır.

DAO Örnekleri

Yukarıda bahsedilenlerin somutlaşmasına yardımcı olmak için bir DAO’nun nasıl kullanılabileceğine dair örneklere göz atalım:

Bir hayır kurumu, dünyadaki herhangi bir kişiden üyelik ve bağış kabul edebilir ve hayır kurumunda yer alan kişiler bağışları nasıl harcamak istediklerine karar verebilirler.

Serbest çalışan ağı, fonlarını ofis alanları ve yazılım abonelikleri için bir araya getiren bir müteahhit ağı oluşturabilir.

Girişimler ve hibeler, yatırım sermayesini bir araya toplayan ve girişimlere oy veren bir girişim fonu oluşturabilir. Geri ödenen para daha sonra DAO üyeleri arasında yeniden dağıtılabilir.

DAO Üyeliği

DAO üyeliği için farklı modeller bulunmaktadır. Üyelik, oylamanın nasıl çalıştığını ve DAO’nun diğer önemli kısımlarını belirleyebilir.

Token Tabanlı Üyelik

Bu model, kullanılan token’a bağlı olarak genellikle tamamen izin gerektirmez. Bu yönetişim token’ları, merkeziyetsiz bir borsada izinsiz olarak alınıp satılabilir. Diğerleri, likidite veya başka bir “iş kanıtı” sağlayarak kazanılmalıdır. Her iki durumda da sadece token’ı tutmak, oylamaya erişim sağlar.

Bu model, genellikle geniş merkeziyetsiz protokolleri ya da token’ları yönetmek için kullanılır.

MakerDAO örneğini inceleyelim: MakerDAO’nun yerel token’ı MKR, merkeziyetsiz borsalarda yaygın olarak bulunur. Böylece herkes Maker protokolünün geleceği üzerinde oy kullanma yetkisine sahip olabilir.

Paylaşım Bazlı Üyelik

Paylaşım mantığı üzerine kurulu DAO’lara verilen izinler daha fazladır; ancak yine de her şey oldukça şeffaftır. Herhangi bir olası üye, DAO’ya katılmak için genellikle token veya iş şeklinde bir teklif sunabilir. Hisse senetleri, doğrudan oy hakkını ve mülkiyeti temsil eder. Üyeler, hazineden sahip oldukları payları ile istedikleri zaman üyelikten çıkabilirler.

Bu model, genellikle hayır kurumları, işçi kolektifleri ve yatırım kulüpleri gibi birbirine daha yakın, insan merkezli kuruluşlar için kullanılır. Ayrıca protokolleri ve token’ları da yönetebilir.

MolochDAO örneğini inceleyelim: MolochDAO, Ethereum projelerini finanse etmeye odaklanmıştır. Grup, potansiyel hibe alacaklar hakkında bilinçli kararlar vermek için gerekli uzmanlığa ve sermayeye sahip olup olmadığını değerlendirebilmek için bir teklif talep eder. Açık pazarda DAO’ya erişim satın alamazsınız.

DAO’lar Nasıl Çalışır?

Bir DAO’nun omurgası, akıllı sözleşmesidir. Sözleşme, organizasyonun kurallarını tanımlar ve grubun hazinesini elinde tutar. Sözleşme, Ethereum’da yayınlandıktan sonra kurallar, oylama dışında hiç kimse tarafından değiştirilemez. Herhangi biri, koddaki kurallar ve mantığın kapsamadığı bir şeyi yapmaya çalışırsa, başarısız olur.

Ayrıca; hazine, akıllı sözleşme tarafından tanımlandığı için bu, grubun onayı olmadan hiç kimsenin parayı harcayamayacağı anlamına gelir. Bu durum ise DAO’ların merkezi bir otoriteye ihtiyacı olmadığı anlamına gelir. Bunun yerine grup, kararları toplu olarak alır ve oylar geçtiğinde ödemeler otomatik olarak yetkilendirilir.

Otomatik yetkilendirme mümkündür; çünkü akıllı sözleşmeler, Ethereum’da yayınlandıktan sonra kurcalanmaya karşı korumalıdır. Her şey, herkese açık olduğu için insanlar fark etmeden DAO’ların kuralları tekrar düzenlenemez.

Ethereum ve DAO’lar

Ethereum, çeşitli nedenlerle DAO’lar için mükemmel bir altyapı oluşturur. Ethereum’un kendi fikir konsensüsü, kuruluşların ağa güvenmesi için yeterince dağıtılarak kurulur. Akıllı sözleşme kodu, yayınlandıktan sonra sahipleri tarafından bile değiştirilemez. Bu, DAO’nun programlandığı kurallara göre çalışmasına izin verir.

Akıllı sözleşmeler para gönderebilir ya da alabilir. Bu sayede grup fonlarını yönetmek için güvenilir bir aracıya ihtiyacınız yoktur. Ethereum topluluğu, rekabetten çok iş birliğini savunur bu sayede de en iyi uygulamaların ve destek sistemlerinin ortaya çıkması hızlı olur.

Kaynak: ethereum.org

• Bu da ilginizi çekebilir: Likidite Havuzu Kavramına Genel Bir Bakış

Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.