Batuhan Görbulak
DAO (Decentralized Autonomous Organization) kelimesinin türkçe karşılığını Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon olarak ifade edebiliriz. Bir ülkeye veya devlete bağlı değildir. En basit tanımıyla DAO, bilgisayar kodları ve programlar tarafından yönetilen bir organizasyondur. Dolayısıyla otonom şekilde, merkezi bir otorite olmadan çalışma becerisine sahiptir.
DAO’nun kuralları, protokolün davranışına bağlı olarak kendi kendine çalışan bilgisayar koduna yerleştirilmiştir. Belirtilen koşullar oluştuğunda otomatik olarak uygulandıkları için bu program kurallarını yorumlamaya gerek yoktur. Hem program kuralları hem de sonraki eylemler, bilgilerin ağ katılımcılarına dağıtılması sayesinde değiştirilemeyen şeffaf ve güvenli bir blockchain defterine kaydedilir. DAO kavramı ilk olarak 2015 yılında BitShares, Steemit ve EOS (Block.one) kurucusu Dan Larimer tarafından önerildi ve 2016 yılında Ethereum’un en çok konuşulan ismi Vitalik Buterin tarafından daha da iyileştirildi. DAO, üyelerinin manuel olarak aracılık etmesine gerek kalmadan bir ağı güvenli ve optimize edilmiş halde tutmaya yardımcı olur. Katılımcılar yasal bir sözleşmeyle yükümlü değillerdir, bunun yerine, birleşik bir hedefe doğru çalışmalarına yardımcı olan yerel varlık tokenleri biçimindeki ödüllerle teşvik edilir.
Ayrıca, protokol veya akıllı sözleşme tarafından tanımlanan kurallar, katılımcıların davranışına rehberlik eder ve otomatik bir fikir birliği yürütür. DAO, üçüncü taraflara ihtiyaç duyulmadığından ağda karar verme ve eylemleri hızlandırmaya yardımcı olur ve yönetim maliyetini önemli ölçüde düşürür. Örneğin, bir kuruluşun yeni bir proje için fon dağıtmak istediğini varsayalım. Onay verildikten sonra fonları almak ve tahsis etmek için bürokrasiden kaçınmak yerine, DAO’nun ön programlaması, varlıkların başka bir yönetim veya evrak gerektirmeden doğru taraflara derhal dağıtılmasını sağlar. Bir DAO çalıştırmak için gerekli olan finansmanı çekmek için protokol yalnızca üyeliği değil, aynı zamanda üzerinde değişiklik yapmak için gereken oy haklarını (hissedar haklarına benzer) temsil eden yatırımcılara yönetişim tokenları verecektir.
DAO Ve Güvenlik
DAO’yu yöneten kurallar çok karmaşık olabilir ve yürürlüğe girdikten sonra değiştirilmesi zor olabilir, çünkü herhangi bir değişiklik yeni kodun yazılmasına ve fikir birliği ile ağ onayına bağlı olacaktır. Kod hatalarına hızlı tepki verememe, DAO’yu güvenlik açıklarından yararlanabilecek ve kripto paraların fonlarını tüketebilecek hacker saldırılarına karşı savunmasız bırakabilir. Bununla ilgili en güzel örnek; kodunda belgelenmiş birkaç güvenlik kusuru bulunmasına rağmen rekor fon sağlayan bir kitle fonlaması projesi olan “The DAO”nun 2016 yılındaki hacklenmesi. O sırada yaklaşık 3.6 milyon ETH çalındı ve bu çöküş, hack olayını tekrar düzeltmek veya geri almak için bir Ethereum hard forkuna neden oldu. Bugün hem Ethereum hem de Ethereum Classic’e sahip olmamızın nedenlerinden biri budur.
DAO Ve DeFi
Kripto para topluluğunun 2019 yılının sonundan önceki DAO’larla ilgili bilgilerinin çoğu muhtemelen DAO hacklenmesi ve merkezi olmayan teminat finansman platformu Maker DAO ile sona erdi. Bununla birlikte, merkeziyetsiz finans (DeFi) protokollerindeki patlama, 2020 yılında DAO’ların popülaritesinde bir artışa yol açtı, çünkü Compound (COMP), Yearn.Finance (YFI) ve Uniswap (UNI) yönetişim için onlara bağımlıdır.
Kripto paralar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
