Cardano: Akıllı Sözleşmeler ve Ölçeklenebilirlik Sorunu

Cardano, halka açık test ağında akıllı sözleşme özelliğini denemeye başladı ve eski protokol tasarımlarında yaşanan zorluklara ışık tutuyor.

Önemli Çıkarımlar

• Cardano’nun EUTXO tabanlı protokol tasarımının, merkeziyetsiz uygulama (dApp) geliştiricileri için meşakkatli olduğu ortaya çıktı.
• Cardano test ağında başlatılan ilk merkeziyetsiz borsa olan Minswap, geçen hafta daha başlarken ölçeklendirme sorunlarıyla karşılaştı.
• Birkaç proje eşzamanlılık sorununu çözdüğünü iddia etse de hiçbiri çözümlerini kamuoyuyla paylaşmadı.

82,8 milyar doları aşan piyasa değeri ile en büyük üçüncü kriptopara birimi olan Cardano, ekosistem altyapısının en temel özelliği olan merkeziyetsiz uygulamaların ölçeklendirme sorunlarıyla karşılaşması nedeniyle eleştiri oklarının hedefi oldu.

• Bu da ilginizi çekebilir: Cardano Nedir? Hangi Alanlarda Kullanılır?

 

Cardano dApp Geliştiricileri Eşzamanlılık Sorunlarıyla Karşılaşıyor

Cardano, büyük bir ölçeklenebilirlik sorunuyla karşı karşıya. Cardano’nun arkasındaki geliştirme şirketi olan Input Output, geçen perşembe günü testnet’te Plutus akıllı sözleşme işlevinin başlatıldığını duyurdu. Güncelleme yayınlandığından beri, testnet’te başlatılan ilk merkeziyetsiz borsa olan Minswap, ciddi ölçeklendirme sorunlarıyla karşılaştı. Bu durum Cardano’nun akıllı sözleşmeleri çalıştırma kabiliyeti hakkında endişeleri artırdı.

Minswap’ı test eden kullanıcılar, dApp’in blok başına sadece tek bir işlem gerçekleştirebileceğini görünce şaşırdı. Bir Reddit kullanıcısı “İyi görünüyor” yazdı. “Ama bir şeyleri değiştirmeye çalıştığımda, aldığım tek yanıt “İşlem başarısız: UTxO’lar bu blokta kullanılıyor. Lütfen 20-40 saniye bekleyin ve tekrar deneyin.” oldu.”

Minswap kurucusu ve mühendis lideri Long Nguyen Crypto Briefing’e verdiği demeçte, “Biz piyasaya çıktıktan sonra, bazı kullanıcılar Twitter’da kilitli UTXO’larla ilgili ekran görüntüleri aldı ve gerisi tarih oldu. Minswap protokolünü Cardano üzerinde oluşturduklarını, çünkü “3.000’den fazla düğümün (node) topluluk tarafından ve %66’sının tek düğüm operatörleri tarafından çalıştırıldığı, en merkeziyetsiz Proof-of-Stake (PoS) zinciri” olduğunu ekledi.

Öyle olsa bile, blokzincirinde ölçeklenebilir, tamamen zincir üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar oluşturmak, topluluktaki birçok kişinin beklediğinden daha zorlu bir meydan okuma haline gelmiş gibi görünmekte. Özellikle, işlemleri hesaplamak için hesap tabanlı bir model kullanan Ethereum, Solana ve diğer akıllı sözleşme özellikli blokzincirlerinin aksine, Cardano, Bitcoin’in UTXO modelinin “Genişletilmiş UTXO (EUTXO)” adlı orijinal bir yinelemesini (iteration) kullanır.

EUTXO modeli, sözde eşzamanlılık “sorunu” nedeniyle Cardano dApp oluşturucuları için zorluklar yaratıyor. Basit bir ifadeyle, eşzamanlılık, birden fazla farklı aracının aynı akıllı sözleşmeyle aynı anda etkileşim kurabilme yeteneği anlamına gelir.

Hesap tabanlı modeller, birden fazla kullanıcının varsayılan aynı akıllı sözleşmelerle etkileşime girmesine olanak tanır. Bununla birlikte, EUTXO tabanlı akıllı sözleşme blokzincirleri, geliştiriciler için güvenlikten veya merkeziyetsizlikten ödün vermeden eşzamanlılık sorununu giderme konusunda zorluklar yaratmaktadır.

Eşzamanlılık çözümleri, durum segmentasyonlarını tolere eden dApp’ler oluşturmayı veya aynı duruma yerleşmek için birden çok etkileşimin bir araya getirilmesini kapsar. Merkeziyetsiz borsalar için bu, likiditeyi birden fazla havuza bölmek veya birden fazla işlemi gruplandırmak ve bunları aynı durumda tek bir işlem olarak yapmak için üçüncü taraf sıralayıcıları (sequencer (sıralayıcılar): blokta yapılacak işlemlerin zincir üzerinde yapılıp sonradan merkle köküne gönderilmesi algoritmasına dayanan bir ölçeklendirme yöntemidir) kullanmak anlamına gelir.

İlki, sermaye verimliliğine ciddi şekilde zarar verirken, ikincisi potansiyel bir çözüm olduğunu kanıtlayabilir. Maladex, eşzamanlılığı çözdüğünü iddia eden Cardano tabanlı merkeziyetsiz bir borsadır. Eşzamanlılığı azaltmak için sıralayıcı kullanmanın olası olumsuz yanlarını tartışan projenin CEO’su ve baş geliştiricisi Jarek, Crypto Briefing’e şunları söyledi:

“Uygulama şekline bağlı olarak, merkezileşme darboğazı (centralization bottleneck) derecesi dışında, hiçbiri yoktur. Off-chain (zincir-üstü), ekosistemin doğal bir parçasıdır ve daha sonra onaylanıp yürütüldükleri blokzinciri için işlemleri hazırlar… Merkezileşmeyi artırabilecek bu rahatsız edici kısım” diye eklerken “Ancak, her protokolde kullanıcı arayüzü ile sahip olduğumuz merkezileştirmeden farklı değil.” dedi.

Jarek ayrıca, dApp katmanı sıralayıcıları kullanmanın, aynı anda yürütülecek birden fazla işlemi bir araya getirdikleri için önden çalışan ve MEV saldırılarını azaltabileceğini savunmaktadır. (Miner Extractable Value (MEV), bir madencinin ürettikleri bloklar içindeki işlemleri keyfi olarak dahil etme, hariç tutma veya yeniden sipariş etme yetenekleri aracılığıyla elde edebileceği kârın bir ölçüsüdür.)

Bununla birlikte, Arcane Assets’in Baş Yatırım Sorumlusu ve Cardano eleştirmeni Eric Wall, blokzinciri bir sıralayıcı kullansaydı MEV’nin hala mümkün olacağını savunmaktadır. Cardano’da MEV’in nasıl olabileceğini açıklayan Crypto Briefing’e şunları söyledi:

“Her şeyden önce, sıralayıcı, bir işlemi (kendininki) dahil etmeyi, diğerini sansürlemeyi seçerek MEV’yi çıkarabilir. İkincisi, Cardano temel katmanındaki madenci/doğrulayıcı, bir sıralayıcının işlem grubuna bakabilir ve bloğu bir araya getirirken bu işlemlerden bazılarını kendisi yapmayı tercih ederse, bunların bir kısmını veya tüm bloğu reddedebilir.”

 

Cardano’da dApp’leri ölçeklendirmek için önerilen diğer çözümler, kendi benzersiz merkezileştirme ve güvenlik sorunlarıyla ilgilenen Katman 2 protokollerinin ve yan zincirlerin uygulanmasını içerir.

Asıl soru, EUTXO tabanlı tasarım seçeneği ele alındığında, Cardano’nun tamamen zincir üzerinde oluşturulmuş ölçeklenebilir ve sermaye açısından verimli, merkeziyetsiz değişimleri destekleyip destekleyemeyeceğidir. Maladex, eşzamanlılığın “tam ve mutlak FUD” olduğunu iddia ederken, Eric Wall, Cardano dApps’in önemli güvenlik veya merkezileştirme fedakarlıkları yapmadan eşzamanlılığı çözmesinin olası olmadığını savunmaktdır. Crypto Briefing’e, dApp geliştiricilerinin geçici çözümler bulabilseler de “önemli geliştirme zorlukları, kullanıcı deneyimi (UX) zorlukları veya merkezileştirme” içerebileceklerini söylamektedir.

Cardano topluluğu, Alonzo “hard fork”unu blokzincir üzerinde DeFi özellikleri açısından yeni ve büyük bir adım olarak görüyor. Bununla birlikte, test ağı sonuçları, vaatlerin yerine getirmesinin en az birkaç yıl daha sürebileceğini gösteriyor. Yükseltme yayınlandıktan sonra, DeFi protokollerinde bir patlama olmayacak. Bunun yerine Nguyen, Ethereum’un 2018’de yaptığı gibi görüneceğini düşünüyor. “İyi ve en iyi dApp’ler önümüzdeki yıllarda yavaş yavaş ortaya çıkacak” dedi.

Kaynak: Cryptobriefing

Kriptoparalar ve blockchain hakkında; her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.