Kübra Çorluk
Cardano (ADA) bir blockchain platformudur. ADA adı verilen kendi kripto para birimine sahiptir. Token adını 19.yüzyılda yaşamış tarihte ilk bilgisayar programcısı olarak bilinen İngiliz kontesi Auguts Ada King asıl adıyla Ada Lovelace’den almıştır.
Cardano Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Cardano 2015 yılında geliştirilmeye başlandı, 2017 yılında Ethereum’un kurucularından Charles Hoskinson tarafından piyasaya sürüldü. Ethereum’un kurucu ortaklarından birisi olan Hoskinson, Vitalik Buterin ile yaşadığı bir anlaşmazlıktan dolayı yolları ayırdı.
Hoskinson, risk sermayesini kabul edip, kar amaçlı bir kuruluş oluşturmak isterken, Buterin kar amacı gütmeyen bir kuruluş olarak sürdürmek istedi. Ethereum’dan ayrıldıktan sonra Cardano Foundation and Emurgo ile ana işi Cardano’nun geliştirilmesi için blockchain mühendislik şirketi olan IOHK’nın kurucu ortağı oldu.
Cardano ve Proof of Stake Sistemi
Bitcoin varlığının İş Kanıtı sistemine alternatif olarak tasarlanan Cardano, Ouroboros Proof of Stake (Hisse Kanıtı) sistemi konsensüs mekanizmasını kullanmaktadır. Konsensüs; fikir birliği, uzlaşma, topluluğa dahil üyelerin sahip olduğu sorumluluklar konusunda anlaşmaya varmasıdır.
Hesaplama gücü yerine sermaye gücünü ön plana çıkarmaktadır. Proof of Stake protokolünde, elinde daha fazla kriptopara tutan bir kullanıcı, ağdaki gücünü de arttırabilmektedir.
Hisse Kanıtı protokolü uygulanırken, sistemde gelirden kar sağlamak isteyen kullanıcıların, işlem doğrulaması gerekmektedir. Bunun için kriptopara varlıklarını kilitlemeleri gerekmektir. Kilitleme işlemi piyasada “Staking” (gelirden pay alma) olarak geçmektedir. Cüzdandaki kripto para işlemi için gereken tutar kilit kaldırılana kadar herhangi bir şekilde çekilemez. Kullanıcının “Hissesi” olarak ağda gösterilmektedir.
Hisse kanıtı protokolünü kullanan kullanıcılar, blok doğrulama ödüllerini ve diğer kullanıcıların ödediği transfer ücretlerini hisseleriyle orantılı olarak paylaşırlar. Daha fazla hisse sahibi olan kişilerin, şirketin dağıttığı kardan daha yüksek pay alması gibi, “staking” için daha fazla kripto para kaynağı ayıran kullanıcılar da gelirden daha yüksek pay kazancı sağlarlar.
Doğrulama işlemi ise bazı kurallara dayanmaktadır. Bu kurallar, cüzdanında daha fazla varlığa sahip kullanıcıların doğrulayıcı olma ihtimalini arttırmaktadır. “Staking” kavramı da buradan gelmektedir. Proof of Stake protokolü, cüzdan sahiplerinin işlem onaylayarak kazanç elde etmesi mekanizmasına dayanmaktadır. Daha fazla kripto para varlığı olan kullanıcılar, gelirden daha fazla pay almaktadırlar. Ancak bunun tüm Proof of Stake (Hisse Kanıtı) türlerinde aynı şekilde işlemediğini ifade etmek gerekmektedir.
En zengin pay sahibinin ağı tekelleştirmesini engellemek için Hisse Kanıtı Protokolü, blok tanımlamaları için birden fazla seçenek kullanmaktadır. En bilinen Proof of Stake seçim türleri, rastlantısal ve kripto para yaşına bağlı seçim türleridir.
Rastlantısal seçimde işlemleri onaylayan kullanıcılar, hesaplama (hash) değeri bakımından en zayıf, ancak hisse (pay) değeri bakımından en varlıklı düğümler arasından seçilmektedirler. Kripto para yaşına bağlı seçimde ise, varlığı elinde en uzun süre tutan kullanıcılar, onaylayıcı olarak seçilirler. Doğrulamanın ardından bu kullanıcılar ödül sahibi olurlar.
Proof of Stake Çeşitleri
Proof of Stake’ in (Hisse Kanıtı) en çok kullanılan çeşitleri; Delegated Proof of Stake (Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı) ile Leased Proof of Stake’tir (Kiralanmış Hisse Kanıtı).
Delegated Proof of Stake (DpoS)
Kripto para sahipliğine dayanan Hisse Kanıtı protokolünde bir kullanıcı, kripto paralarını ilgili blockhain’e bağlı cüzdanında tutarak işlemlerini doğrulama ve blok üretme hakkına sahip olur. Bazı ek özelliklerle karşımıza çıkan dPoS ise paydaşların adil bir şekilde oy vererek ve uzlaşma sağlayarak çözüm gücünden yararlanmaktadır.
Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı (DpoS) yönteminde, blockchain ağında ortak görüş birliğinin sağlanması ana amaçlarından birisidir. Bunun için sosyal bir yönetim sistemi kullanılmaktadır. Diğerlerine kıyasla en az merkezsiz protokol olarak anılan dPoS, kripto para sahiplerinin ağın yönetiminde söz sahibi olmasını hedeflemektedir.
Hisse Kanıtı sisteminden farklı olarak, kullanıcılar, cüzdanlarındaki kripto varlıklarını bir başka kullanıcıya yönlendirebilirler. Kripto para varlığı cüzdandan transfer edilemez. Ancak yönlendirilen kullanıcıların varlığı, kabul edilmektedir. Bu yöntem, yönlendirilen kullanıcının ağdaki söz hakkını artırmaktadır. Diğer kullanıcılardan yönlendirme hakkı alan kişi, ağdaki gelirlerden daha fazla pay alır ve elde ettiği geliri de yönlendiricilerle, hisseleri oranında paylaşır.
Leased Proof of Stake (LPoS)
Proof of Stake protokolünde kullanıcılar, bazı kriterlere göre seçilmektedir. Seçilen kullanıcılar blokları doğrularlar. Bu da demektir ki üretilen her bloktan gelir sağlayamazlar. Ancak Kiralanmış Hisse Kanıtı (LPoS) protokolünde, kullanıcılar için bütün bir parçanın belli bir yüzdesini kiralamalarına imkan verilmektedir. Bu sistem tam olarak Proof of Stake gibi çalışmaktadır. Ancak az miktarda varlık tutan kullanıcılara da katılım için bir teşvik sağlar. LPoS protokolünü kullanan kriptopara birimleri arasında en bilineni Waves’tir.
Kullanıcılar, cüzdanlarında bulunan kripto parayı, ağda işlem onaylayan diğer kullanıcılara kiralayabilirler. Kiralama işleminde, kiralanan miktar kullanıcının cüzdanından çıkmaz. Ancak para çekme ve alış satış işlemleri durdurulmaktadır. Kiralama yapılan kullanıcı, madencilik faaliyetleri yaparken gelirden daha fazla pay alır ve kazancını, ekibiyle payları oranında bölüşür. Kullanıcı, dilediği zaman kiralama işlemini durdurabilmekte veya daha fazla kripto para kiralayabilmektedir.
Cardano Çalışma Sistemi?
Ouroboros Proof of Stake mekanizmasında zaman dilimleri (time slot), devre (epoch) olarak adlandırılan bölümler yer alır. Her devre (epoch), Cardano blockchain bloklarını yaratmak ve doğrulamakla görevli seçili bir “Slot lideri” tarafından yönetilmektedir. Slot grupları, bir devrede, yeni bir blok oluşturmakla görevlendirilmektedir. Bir slot lideri devresinde bir işlem bloğu oluşturmazsa, bloklarının %50 veya daha fazlasının bir devrede üretilmesi şartıyla, sıra bir sonraki slot liderine geçer. Bloklardaki işlemler, slot liderleri tarafından üretildikten sonra, paylara bağlı olarak seçilen girdi onaylayıcıları tarafından kabul edilmektedir. Bir devrede birden fazla girdi doğrulayıcısı bulunabilir.
Cardano, ölçülebilirliği ve güvenliğiyle, yüksek katmanlı mimari ile sunmaktadır. ADA, platform içinde “yerleşim katmanı” üzerinde yaşar. Bu katman Bitcoin’e benzer şekilde işlemlerin kaydını tutar. İkinci katman ise akıllı sözleşmelerin ve uygulamaların platformda çalışmasını sağlayan Ethereum’a benzeyen “hesaba dayalı katmanıdır”. Cardano, birinci ve ikinci katman işlevlerinin yanı sıra işlevsel olmayan gereksinimlere, yani ölçülebilirlik, sürdürülebilirlik ve birlikte çalışabilirlik üzerine odaklanmaktadır. Cardano’nun ölçülebilirliğinin temelinde, yerleşim ve hesaba dayalı katmanların yer alması ve bunların kanıtlama teknolojisidir.
Cardano Settlement Layer (Cardano Yerleşim Katman): ADA yerel tokenlerini uçtan uça, eşler arası işlemlerini kolaylaştırmak için kullanılmaktadır.
Cardano Computational Layer (Cardano Hesaba Dayalı Katman): Akıllı sözleşmeleri yürütmek için kullanılmaktadır.
ADA Coin Nedir?
ADA, Cardano’nun dijital bir para birimidir. Dünyanın herhangi bir yerinde bulunan herhangi bir kullanıcı, ADA’yı güvenli bir değer değişimi olarak kullanabilmektedir. Her işlem kalıcı, güvenli ve şeffaf bir şekilde Cardano blockchain’ine kaydedilmektedir.
Her ADA sahibi aynı zamanda Cardano ağında bir hisseye sahip olur. Bir cüzdanda saklanan ADA coin, ödül kazanmak için ve ağın başarılı bir şekilde çalışmasına katılmak için bir hisse havuzuna aktarılabilir. Aynı zamanda havuzun ödül alma olasılığını artırmak için bir hisse havuzuna taahhüt edilebilir. Ada, zamanla Cardano platformundaki çeşitli uygulamalar ve hizmetler için de kullanılabilir hale gelecektir.
Cardano ADA Coin Nasıl Satın Alınır?
Türkiye’de Ada coin satın alabilmek için öncelikle herhangi bir sanal borsa platformuna üye olması gerekir. En çok tercih edilen platformlar genellikle Paribu, Binance, BTCTurk olarak geçmektedir. Hesap oluşturmak için kimlik doğrulaması yapılır ve yatırımcı sanal hesaba para yüklemesi gerçekleştirir. Para yükleme işlemi için alınacak her bir kripto paranın IBAN numarası bulunur. Al-sat menüsünden ADA coin seçilerek yüklenen paraya göre belirli miktar da coin alma işlemi gerçekleştirilir.
Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız..
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
Hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan bu içerik, genel anlamda bilgi vermeyi amaçlamakta olup; bu içeriğin, yatırımcıların alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgileri kapsamayabileceği dikkate alınmalıdır. Bu sayfalarda yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan KoinSaati sorumlu tutulamaz.
