Başak Çetinbülüç
Blok zinciri; bilgisayar programlamadan kriptografiye, ekonomiden oyun teorisine birçok alanda çeşitli disiplinlerin sentezidir. Bu önemli teknoloji; aracıları ortadan kaldırır, maliyetleri düşürür ve değer değişiminde verimliliği artırır.
- Bu da ilginizi çekebilir: Çeşitli Blockchain Protokollerinin Karşılaştırılması
Layer-0 Nedir?
Bitcoin, Ethereum ve Solana ağları Layer-1 için verilebilecek güzel örneklerdir. Bu blok zincirler; Uniswap, Aave ve Axie Infinity gibi merkeziyetsiz uygulamaların (dApp’ler) üzerine kurulmasını sağlar. Layer-0’lar ise tüm blok zincirlerin üzerine inşa edilmesine izin verir. Zincirler, ortak bir katman sayesinde birlikte daha iyi çalışırlar. Protokoller, ağlar, donanım, madenciler ve diğer bileşenler blok zinciri ekosisteminin temelini oluştururlar.
Basit bir örnekle; dApp’leri herkesin ziyaret ettiği mağazalar olara Layer-1 blok zincirleri de üzerine inşa edildikleri alanlar olarak açıklayabiliriz. Bu örnekte Layer-0’lar ise her bir alanı bir sonrakine bağlayan yollara benzetilebilir.
Layer-0 Protokolleri Hangi Sorunları Çözmeyi Amaçlar?
Layer-1 blok zincirleri oluşturulduğunda, blok zinciri alanına olacak talebin bu kadar yüksek olacağı tahmin edilmiyordu. Daha fazla insan dApp kullanmaya başladıkça kullanılan zincirlerin kaynakları işlem ücretleri sebebiyle bir çıkmaza sürüklendi. Layer-0 da tam bu noktada ölçeklenebilirlik sorununu gidermek amacıyla tasarlandı.
Layer-1 protokollerindeki geliştiriciler, dApp tasarımından ve verimliliğinden ödün vererek kullanılabilirliği artırmak zorunda kaldılar. Bu protokoller geliştiricinin özel kullanımı yerine genel kullanımlar için optimize edildiklerinden bahsedilen sorunun önüne geçemediler.
Ek olarak, Layer-0 protokolleri geliştiricilere daha fazla kontrol sağlar. Layer-1 protokolleri, üzerine inşa edilen dApp’leri yönetir. Yani Layer-1 protokolünde bir hata oluşursa protokol düzeltilene kadar hiçbir şey yapılamaz. Böylece bu protokollerdeki performansa tam olarak güvenmek büyük bir risk faktörü oluşturur. Öte yandan, Layer-0’lardan yararlanan geliştiriciler bu tür olaylara daha hızlı tepki verebilirler.
- Bu da ilginizi çekebilir: 2023 Layer-1 Kripto Projelerinin Yılı mı Olacak?
Layer-0 Nasıl Çalışır?
Layer-0 protokolü, verileri kullanıcı tanımlı işlevlere göre doğrulayan bir dizi durum kanalından oluşur. Ağı optimize etmek için PoW, PoS ve DAG gibi çeşitli konsensüs mekanizmalarıyla birlikte P2P sistemlerini destekler. Ayrıca blok şifrelemeyi destekleyerek blok kaynağını gizler. Bu şekilde ölçeklenebilirlik, uyarlanabilirlik ve tarafsızlık açısından blok zincirlerini güvenle tamamlar.
En İyi 3 Layer-0 Protokolü ve Kullanım Alanları
Sağladığı özelleştirme seviyesi sayesinde Layer-0’ların ne için kullanılabileceği konusunda neredeyse hiçbir sınır yoktur. Şu anda piyasadaki en büyük Layer-0 protokollerinden bazıları Polkadot (DOT), Avalanche (AVAX) ve Cosmos (ATOM)’dur.
Polkadot (DOT)
Amaca yönelik oluşturulmuş blok zincirlerden oluşan bir ağın tamamını bir araya getirip sorunsuz bir şekilde birlikte çalışmalarını sağlayan yeni nesil bir blok zinciri protokolüdür. Ethereum ve Bitcoin gibi diğer ağlarla iletişim kurmak için parachains ve para-thread olarak bilinen blok zinciri parçalarını kullanır. ChainX ve Ocean Protocol, Polkadot protokolü üzerine inşa edilen projelere örnek verilebilir.
Avalanche (AVAX)
Kripto alanında en çok takip edilen projelerden biri olan Avalanche, dünyanın tüm varlıklarını dijitalleştirme misyonuyla kendisini “blok zinciri endüstrisindeki en hızlı akıllı sözleşmeler platformu” olarak adlandırıyor. Gizli silahı ise birlikte çalışabilen üç blok zincirinden oluşuyor: X-Chain, C-Chain and P-Chain. Avalanche’ın kurucusu Emin Gün Sirer, Avalanche blok zincirinin Ethereum 2.0’dan daha iyi ölçekleneceğini söyleyerek akıllara kazınmıştı. Avalanche üzerine inşa edilen ünlü projeler arasında Chainlink ve Metamask’ın yanı sıra DeFi projeleri 1inch ve Aave de yer alıyor.
Cosmos (ATOM)
Bu protokol; Tendermint, IBC ve Cosmos SDK gibi open-source araçları üzerine inşa edebilen blok zincirler arasında iletişimin sağlanabileceği bir ağ kurmayı hedefler. Hızla büyüyen ekosistem, Tayland Ulusal Dijital Kimlik programı da dahil olmak üzere bir dizi DeFi, altyapı ve gizlilik projesinden oluşur. Layer-0 token’ı olan ATOM, staking için spam önleme mekanizması olarak kullanılır.
- Bu da ilginizi çekebilir: Layer 0, 1 ve 2 Blok Zincirleri Nelerdir?
Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.
