Semih Yiğit
Geçtiğimiz bölümde Bitcoin’in teknik tarihine giriş yapmıştık. Bu bölümde ise Bitcoin öncesi e-nakit ve e-altın denemelerini size anlatacağım.
David Chaum ve eCash
Kriptopara deyince akla gelen en önemli kişilerden birisi kuşkusuz David Chaum’dur. Elektronik para çalışmaları Worl Wide Web’ten de önceye uzanıyor. Bu konudaki çalışmalarını daha seksenli yıllardayken yapmış bir isim.
1981 yılında David Chaum, “Tor” gibi gizlilik protokollerinin oluşturulmasına doğrudan yol açan internette gizlilik alanında temel bir belge olan “İzlenemeyen Elektronik Posta, İade Adresleri ve Dijital Takma Adlar” adlı çığır açan bir makale yayınladı. 1982’de Chaum, gelecekteki dijital para birimi deneylerine doğrudan ilham verecek anonim bir işlem sistemini detaylandıran bir temel belge olan “İzlenemeyen Ödemeler için Kör İmzalar” makalesini yayınladı.
eCash ödeme sistemi, Chaum’un elektronik bankacılık hizmetlerinin ortaya çıkmasıyla fiziksel nakit ve madeni paraların gizliliğini dijital alana getirme girişimiydi. 1989’da Chaum, DigiCash’i kurdu. Merkezi Amsterdam’da bulunan Chaum ve ekibi, eCash protokolünü oluşturdu. Doksanların ikinci yarısı boyunca, Chaum, projeyi sürdürmek için tüccarlar ve bankalarla yeterince ortaklık kurmak için mücadele etti ancak mücadelesi yetersiz kaldı ve 1998’de iflas ilan etti.
Girişim uzun sürmese de, eCash dijital para birimi alanında yeni yollar açtı. Bitcoin gibi yerel bir dijital para birimi olmasa da, eCash, artık merkez bankası dijital para birimleri veya CBDC’ler ve stablecoinler olarak bilinen, rezervlerle desteklenen ve banka veya şirket gibi güvenilir bir üçüncü taraf tarafından verilen dijital varlıklar olarak bilinen şeyin habercisiydi.
Douglas Jackson-Barry Downey ve E-gold
1996 yılında Douglas Jackson ve Barry Downey tarafından kurulan E-gold, Londra ve Dubai’deki kasalardaki altın rezervleriyle desteklenen bir dijital para birimi sistemiydi. Gram cinsinden E-gold, hızlı, sınırsız değer transferi yapabilen alternatif bir çevrimiçi ödeme sistemi sağladı, ancak proje önemli yasal ve sistemik sorunlarla karşı karşıya kaldı.
E-altın ekonomisi, operatörler arasında bir anlaşmazlık veya yetkililer tarafından kapatma / el koyma durumunda tek bir arıza veya aksama noktası oluşturan tek bir şirket tarafından sağlanan merkezi bir sunucu aracılığıyla gerçekleştirildi. E-gold sistemi başlangıçta hesap oluşturma açısından çok fazla kısıtlamaya sahip değildi, bu da para biriminin çeşitli suç faaliyetlerinde kullanılmasına yol açtı. Jackson ve ekibi, E-gold’un suç amaçlı kullanımına karşı koymak için çaba sarf ederken, nihayetinde lisanssız bir para iletim işletmesi yürütmekten suçlu bulundular ve girişim kapatıldı.
eCash, eski bankacılık sistemiyle koordineli olarak uygulanan bir elektronik para birimi sistemiyken, E-gold, düzenleyici makamların onayı veya girdisi olmadan tamamen oluşturulmuş paralel bir finansal sistem olarak faaliyet gösteriyordu. Bu süre zarfında, Birleşik Devletler hükümeti, halkın açık anahtar kriptografisine erişimi ve internetteki varlıklarını şifreleme araçları konusunda dikkatliydi. E-gold gibi girişimler, iletişim ağları üzerinden işlem yapma eylemine bu tür endişeleri getirdi. Bu süre zarfında kıvılcımlanan alternatif dijital para birimleri etrafındaki düzenleyici sürtünmenin çoğu bu güne kadar devam etti.
Bir sonraki bölümde Bitcoin’in doğumundan hemen önceki gelişmeleri konuşacağız. Wei Dai’nin B-Money’si ve Nick Szabo’nun Bit Gold’u.
Kriptoparalar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
