Semih Yiğit
Ampleforth bir para politikası deneyi. Stablecoinler ile Bitcoin’in eksik yanlarına çözüm bulan deneysel bir proje. 2 yılı aşkın süredir çalışan küçük bir ekibi var bu projenin. Projeyi merkeziyetsiz hale getirmek için de bir yönetişim tokenı çıkardılar: Ampleforth Governance Token (FORTH). Hadi gelin bu para politikası deneyine yakından bakalım. Ekonomiyi sevenler bir hayli ilginç bulacak bu deneyi.
Ne demiştik? Ampleforth, stablecoinler ile Bitcoin’in eksik yanlarına çözüm getiriyor. Peki nedir bu eksik yanlar? Stablecoinlerden başlayalım. Stablecoinler, bulundurdukları her bir birim coin başına şirket, reel hayatta o fiat para birimini bulundurmayı vaad ediyor. Tether her bir USDT için hesaplarında 1 dolar bulundurmayı vaad ediyor. Fiat para birimlerinin en önemli problemi enflasyon. 1 ons altının değeri 1971 yılında yaklaşık 40 USD iken günümüzde 1800 USD seviyelerinde. Hal böyleyken doların değerinin sabit kaldığını söyleyebilir miyiz?
Bitcoin’in eksik yanı ise çok volatil olması. Bu da sabit arzından kaynaklanıyor. Arzı sabit varlıklarda talep değişikleri fiyata şiddetli bir şekilde yansıyor. Oynak fiyat Bitcoin’in alım satımlarda kullanılmasını zorlaştırıyor ve sadece bir yatırım aracı olarak görülmesini sağlıyor. Oysa Satoshi Nakamoto 2008’de Bitcoin’i tanımlarken “eşler arası elektronik ödeme sistemi” ibaresini kullanmıştı. Ancak şu anda Bitcoin’in bundan uzak olduğu görülüyor. Fiyatının bu denli volatil olması aynı zamanda rezerv para olmasının da önündeki en büyük engel.
Ampleforth bir yandan stablecoinler gibi değeri sabit kalan, ya da çok az değişiklik gösteren bir para birimiyken, öte yandan da Bitcoin gibi uzun vadede yatırım aracı olarak kullanılabilecek bir para birimi olmayı hedefliyor. Değerinin sabit kalmasıyla ödemelerde rahatça kullanılırken aynı zamanda bir yatırım aracı olmasıyla ileride rezerv para olmayı hedefliyor. Peki bunu nasıl yapıyor?
Ampleforth Nasıl Çalışıyor?
AMPL, arzı süper esnek hale getiriyor. Yani talepte bir artış olduğunda arzı da arttırıyor. Yine talepte bir düşüş olduğunda arzı da düşürerek fiyatın tekrardan ilk noktadaki hale gelmesini sağlıyor. Bunu yaparken akıllı sözleşmeleri kullanıyor. Akıllı sözleşmelerin tek bir hedefi var. AMPL’lerin değerini 1 dolarda sabit tutmak. Şimdi bunun nasıl yapıldığını, sistemin nasıl işlediğini örnekle anlamaya çalışalım.
Elimizde 100 AMPL olduğunu varsayalım: 1AMPL=1USD. Bir anda AMPL’ye olan talep arttı diyelim. 1 AMPL=1,5 USD oldu. Akıllı sözleşme hemen devreye giriyor. Fiyatın arttığı oranda herkesin elindeki arz miktarını da arttırıyor. Yani artık elinizde 150 AMPL var. 150 AMPL* 1,5 USD= 225 USD. Bu durumda al-sat yapanlar karı realize etmek için hemen satış yaparlar. Zaten hedef 1AMPL=1USD olmasıydı. Ta ki bu eşitlik sağlanana kadar satışlar devam eder. Tekrardan eşitlik sağlandı diyelim. Peki al-sat yapmayanlar için durum ne oldu. AMPL’nin değeri %50 oranında artmış, elimizdeki miktar da aynı şekilde %50 oranında artmıştı. Fiyat tekrardan eski haline geldiğinde 150AMPL*1USD=150USD toplam varlığımız oldu. Başta 100USD’miz vardı. Yani varlığımız %50 oranında artış sağlamış oldu.
Bir de talebin %50 düştüğünü varsayalım. Aynı şekilde elimizdeki arz miktarı da %50 düşecektir. Bu durumda 50AMPL*0,5USD= 25USD oldu. Bu durumda yine al-sat yapanlar. Bu düşüşü fırsat bilip fiyat tekrardan 1USD olana kadar alım yapacaklar. Son durumda elimizde 50 AMPL*1USD=50USD toplam varlığımız oldu. Yani varlığımız %50 değer kaybetmiş oldu. Bu bize şunu gösteriyor. AMPL bir yandan stablecoinler gibi değerini sabit tutarken öte yandan da aynı Bitcoin gibi yatırımcısına para kaybettirip ya da kazandırabiliyor. Böylece hem bir yatırım aracı hem de bir ödeme aracı olarak kullanılabilir hale geliyor.
AMPL’nin bu sisteminin çalışması için ciddi bir adaptasyona ihtiyacı var. Ne kadar çok kişi bu sisteme dahil olur ve işlemler yaparsa sistem o kadar güzel çalışır.
FORTH
FORTH tokenı ise, Ampleforth protokolünde, yönetişimde etki sahibi olmak, oy verip söz alabilmek için kullanılan bir token. Bu sebeple önem arz ediyor. Yönetim böylece merkezi olandan merkeziyetsiz hale geçiyor. Yazıyı yazdığım anda FORT 42-43 USD seviyelerinde geziniyor. Geçtiğimiz hafta Binance listemesi alan FORTH’u önümüzdeki günlerde izlemeye devam edeceğiz.
**Kripto paralar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
