Garen Varjabetoğlu
Merkeziyetsiz finansal piyasalar, işlem yapan taraflar arasındaki aracıyı, ortadan kaldırmayı hedeflemeleri sayesinde popüler hale geldi. Bu başarının isimsiz kahramanlarından biri de bu işlem sistemlerindeki AMM protokolüdür.
AMM Nedir?
AMM, Automated Market Maker (Otomatik Piyasa Yapıcı), otonom bir mekanizmaya sahip merkeziyetsiz borsalar tarafından kullanılan temel protokoldür. Bu protokol sayesinde, merkeziyetsiz borsalar ve diğer finansal varlıklar gibi merkezi otoritelere olan ihtiyacı ortadan kaldırır. Kısaca, AMM, kullanıcılara iki varlık arasında fiyat teklifi sunmaya hazır otomatik bir yapı olarak düşünülebilir.
Piyasa yapıcılar esasen likidite sağlayıcılardır. Trade sırasında likidite, bir varlığın ne kadar hızlı ve sorunsuz bir şekilde alınıp satılabileceğinin göstergesidir. Bunu bir örnekle ifade edelim: A yatırımcısının bir Bitcoin (BTC) satın almak istediğini varsayalım. Trade’i denetleyen merkezi borsa, A yatırımcısı tarafından kote edilen oranda bir Bitcoin satmaya hazır olan bir satıcı, yani B yatırımcısını bulmak için otomatik bir sistem sağlar. Burada borsa bir aracı görevi görür.
Ama ya hiçbir trader veya yatırımcı, A yatırımcısının satın alma emriyle eşleşen bir Bitcoin satmıyorsa? Bu senaryoda, varlığın likiditesi (bu örnekte Bitcoin) düşüktür. Bu, varlığın daha az alım satım faaliyeti olduğu ve onu satın almanın veya satmanın daha zor olduğu anlamına gelir.
Merkezi borsanın piyasa yapıcılara ihtiyaç duyduğu nokta burasıdır. Bazı finansal kuruluşlar veya profesyonel trader’lar, yatırımcıların emirlerini eşleştirmek için çoklu alım/satım emirleri oluşturarak likidite sağlar. Likiditeyi sağlayan varlık piyasa yapıcısıdır, yani AMM.
AMM’lerin Farkı Nedir?
Otomatik piyasa yapıcılar, kripto para ticaretinde aracıları ortadan kaldırmak için piyasaya çıkan merkeziyetsiz borsaların (DEX’ler) bir parçasıdır. AMM, aynı zamanda likidite sağlama sürecini otomatikleştiren bir bilgisayar programı veya protokol olarak da düşünülebilir. Bu protokoller, kripto paraların fiyatını matematiksel olarak tanımlamak ve likidite sağlamak için akıllı sözleşmeler kullanılarak oluşturulmuştur.
AMM protokolünde trade yapabilmek için başka bir trader’a (ikinci bir kişiye) ihtiyacınız yoktur. Bunun yerine, akıllı bir sözleşme ile trade yapabilirsiniz. Yani işlemler eşler arası değil, kişi ile kontrat arasında gerçekleşir. Belirli bir kripto varlığını bir başka kripto parayla trade etmek istiyorsanız, örneğin Ethereum’unuzu Tether ile trade etmek istiyorsunuz diyelim, ETH/USDT likidite havuzu bulmanız gerekir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi almak veya satmak istediğiniz bir varlık için alacağınız fiyat matematiksel bir formülle belirlenir.
AMM sayesinde akıllı sözleşmede belirtilen gereksinimleri karşılayan herkes likidite sağlayıcısı olabilir. Dolayısıyla, bu örnekte, likidite sağlayıcısının önceden belirlenmiş miktarda Ether ve Tether kripto paralarını ETH/USDT likidite havuzuna yatırması gerekecektir. Likidite sağlayıcıları, protokole likidite ekleme, kilitleme karşılığında havuz içerisinde yapılan işlemlerden kazanç elde edebilir.
AMM Yatırımcılar İçin Neden Önemli?
AMM, herkesin katkıda bulunabileceği bir likidite sistemi kurmasına yardımcı olur. Böylece, yatırımcılar, işlem sırasında aracılara işlem ücretini minimuma indirmiş olur. Trade işlemlerinin sağlıklı olabilmesi için likiditenin yüksek olması oldukça önemlidir. Likiditenin az olması, slippage’a (kayma, bir emrin beklenen fiyatı ile emrin fiilen gerçekleştiği andaki fiyat arasındaki farktır) neden olabilir. Düşük likidite, piyasadaki varlıkların fiyatlarında yüksek volatiliteye neden olur.
Kaynak: CNBCTV
- Bu da ilginizi çekebilir: Central Bank Digital Currency (CBDC) Nedir?
Kriptoparalar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için Telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.
