Semih Yiğit
Taraflar arasında gerçekleşen bir işlemi, hiçbir insan müdahalesi ya da aracı olmadan otomatik biçimde çalıştırarak koda dahil eden sistemlere Akıllı Sözlesme (Smart Contract) denir.
Akıllı sözlesmeleri parayla çalışan otomatlara benzetebiliriz. Akıllı sözlesmenin geçerli olduğu ortama dijital varlığın aktarılması ile işlem kendiliğinden tamamlanır. Ağ protokolüne ait tüm kurallar uygulanır ve akıllı sözleşme tarafından transfer kendiliğinden gerçekleşir.
Neden Akıllı Sözleşmeler Kullanılır?
Bir örnek vermek gerekirse, iki birey arasında gayrimenkul satışı yapılacağını varsayalım. Gayrimenkullerin alım satımlarında birçok evrak işi vardır. Bunun yanında farklı kurum ve kişilerle iletişime geçmek gerekir. Sürecin başından sonuna kadar aracılar ve riskler vardır. Haliyle alıcı ve satıcılar arasında aracı olması açısından bir emlakçıyla anlaşılır. Aracılar bu alım satım işleminden komisyon alırlar. Yapılan işlemin değeri ne kadar büyük olursa komisyon ücreti de o kadar yüksek olur.
Bu örneği daha da genişletirsek; gayrimenkul satışına ek olarak uluslararası anlaşmalar, dev lojistik uygulamaları ve yüksek güvenlik gerektiren transfer işlemlerinde aracı kurumlara ihtiyaç duyulu ve maliyet arttığından komisyon ücreti de artar.
İşte yukarıda örneklerini verdiğimiz süreçlerde akıllı sözleşmeler kullanılarak güven sorunu ortadan kaldırılabilir. Akıllı sözleşmeler tamamen otomatik olarak “b uygulaması gerçekleşmesi için, a şartını yerine getir” prensibiyle çalışır. Yani akıllı sözleşmeler ile aynı otomattan suyu alırken sadece parayı attığınız gibi, satıcıya ücreti gönderdiğiniz takdirde alım işlemini gerçekleştirmiş olursunuz.
Akıllı sözleşmedeki kodlar içerisinde, taraflar tarafından kabul edilen tüm şart ve koşullar bulunur. İşleme ait bilgiler blockchain üzerinde, merkeziyetsiz olarak açık bir defterde kaydedilir.
Akıllı Sözleşmelerin Çalışma Yapısı
Akıllı sözleşmeleri kendi başlarına çalışabildikleri gibi farklı kod yapılarıyla da entegre olabilirler. Akıllı sözleşmelerin çalışmaya başlaması için öncelikle tarafların imzalaması gerekir. Ardından sözleşmenin doğrudan erişime hakkı olduğu objeye erişim sağlanır. Bu obje bir otomobil, resmi evrak, gayrimenkul veya para gibi herhangi bir varlık olabilir. Anlaşmanın şartları yerine getirildikten sonra sahiplik aktarımı tamamlanmış olur.
Akıllı Sözleşmenin Avantajları
Akıllı sözlesmeler her şeyden aracı kurum ya da kişi ihtiyacını ortadan kaldırarak tüm kontrolü kullanıcılara verir. Taraflarca denetlenmesi mümkün olan dijital bir defter üzerinde şifreli ve güvenli bir şekilde veriler arşivlenir. Bu veriler kimse tarafından ele geçirilemez ve silinemez. Bundan da önemlisi karşı tarafla aranızda bir güven ortamı oluşmasına gerek kalmaz.
Akıllı sözleşmeler ile emlakçı, noter, bilirkişi veya benzeri aracıya gerek duyulmaz. Böylece komisyon ücretlerinden tasarruf sağlanır. Doğru uygulandığı takdirde akıllı sözleşmeler siber saldırılardan da korunur ve kötü amaçla kullanılmaz. Akıllı sözleşmeler ayrıca, evrak işlemlerini ve fiziksel transferleri ortadan kaldırdığından zamandan tasarruf etmeyi de mümkün kılar.
Akıllı Sözleşmenin Dezavantajları
Sözleşmeyi meydana getiren kod yapısının kusursuz olması gerekir. Kodda hata olması ya da kötüye kullanıma açık güvenlik açığı bulunması kötü sonuçlar doğurabilir. Kodunda hata olursa yatırılan paralar çalınabilir.
Akıllı sözleşmeler çok yeni bir teknolojidir. Dolayısıyla hükümetlerin bu sözleşmeleri denetlemesi zordur. Vergilendirme hususunda herhangi bir fikir ortaya atılmış değildir. Taraflar arasında sorun çıktığında sorunun çözümü için başvurulacak bir mecra yoktur.
Geleneksel sözleşmelerde mahkemelerde çözülebilecek problemler blockchain ve akıllı sözleşmelerdeki kod mantığı ile çözülmesi zorlaşabilir.
Kripto paralar hakkında; merak ettikleriniz, öğrenmek istedikleriniz, soru-cevap, güncel analizler için Telegram kanalımızda bizi takip edin ve iletişimde kalın. KoinSaati’nin Telegram Kanalına katılmak için tıklayınız.
