A’dan Z’ye Polkadot (DOT) Ekosistemi | 2

Multi Chain DApp Hub: ASTAR (Plasm)

Astar Network eski adıyla Plasm yine bir akıllı kontrat platformu. Projelerinin odak noktası ise Layer 2 dediğimiz 2. katmanlardı. Hatta özel olarak Plasma’ydı diyebiliriz. Zamanla 2.katmanlar değişti ve gelişti Plasma yerini farklı 2. katmanlara bıraktı. Plasm da zamanla değişti ve gelişti artık karşımızda Astar Network olarak bulunuyor.

Astar Network 2.katman odaklı olarak Plasma, Optimistic Rollup, ZK Rollup ve ZK PLONK gibi teknolojiler üzerinde çalıştı ve çalışmaya da devam ediyor. Optimistic Rollup’da Optimism, ZK ROLLUP’da ZKSync gibi ekiplerin çalışmalarından faydalandığını ve bunların Ethereum kökenli projeler olduklarını görüyoruz. Astar ise bir 1.katman projesi olmasına rağmen bunlara vakit ayırabiliyor çünkü Polkadot’un sunduğu Substrate altyapısı zaten 1. katman tarafında işini oldukça kolaylaştırıyor.

2. katman çalışmalarının bizzat üzerinde bulunduğu platform tarafından yapılmasının güvenlik anlamında çok önemli bir kazancı oluyor. Bu sayede 2. katman projelerinin akıllı kontratları için birilerine güvenmek zorunda kalarak blockchain’in doğasından uzaklaşmamış oluyorsun. Bugün Ethereum’daki Rollup’ların tamamı Multi-sig cüzdanlar tarafından kontrol ediliyor. Rollup’ların Sidechain’lerden güvenlik anlamında ayrışabilmesi ve trustless olabilmeleri için ise bu şekilde bir kontrat kontrolünün bulunmaması gerekiyor. Daha önce bahsettiğim gibi ise yazılımın doğasında hatasız bir şekilde sonsuza dek çalışmak gibi bir şey mümkün değil. Özellikle içerisinde EVM barındıran kompleks kontratları değiştirilemez halde kendi haline bırakmak oldukça tehlikeli. Bunun çözümü ise Astar’da olduğu gibi bu çözümlerin ağın kendisiyle beraber gelmesi. Rollup benzeri bir konsepti uyguladığını gördüğüm ilk proje olan Flow’da da bu işlem ağın genelinde doğal bir şekilde yapılıyordu ki doğru olan bu.

Akıllı kontrat desteği: X-VM sayesinde Astar hem Solidity geliştiricilerine kolaylık sağlayan EVM’yi hem de WASM tabanlı kontratları destekliyor. Ayrıca X-VM sayesinde EVM üzerindeki kontratlar ve WASM tabanlı doğal kontratlar birbirleriyle etkileşime girebiliyor.

DAPP Staking: DAPP Staking vasıtasıyla Astar Network ağda toplanan fee gelirlerinin yarısını ekosistemdeki uygulamalara geri dağıtıyor. Bu da uygulama geliştiriciler için ekstra bir teşvik mekanizması oluşturuyor.

Astar Network’ün önemli yatırımcıları: Binance Labs, Fenbushi Capital, Huobi Ventures, OKEX Blockdream Ventures.

Astar Network’ün Kusama’daki kardeşi Shiden Network’dür. Kusama’da 3. Parachain slotunu kazanmayı başarmıştır.

Ethereum-Compatible Environment: MOONBEAM

Minimalistlerin bir mottosu vardır: “Less is More”. Moonbeam’in felsefesini de buna benzetebiliriz. Moonbeam Polkadot ekosisteminin iki büyük projesi Acala ve Astar’a göre oyun alanına daha geç katılmış bir proje. Acala’da da Astar’da da geliştiricilere daha iyi imkanlar sunmak için emek verildiğini görüyoruz. Ekosistem’de bir Validator olan Purestake ekibi ise sadece mevcut geliştirme standartı olan EVM’ye odaklı bir Parachain olması gerektiğini de düşünüyor ve Moonbeam’i kuruyorlar.

Moonbeam altyapı olarak Polkadot’un Substrate sistemini ve EVM desteği için bulunan Frontier palletini kullandığı için üzerinde bir değişiklik yapmaya ihtiyacı yok. Geliştirme anlamında yaptıkları temelde Frontier palletinin iyileştirilmesi için Polkadot geliştirici ekibine katkıda bulunmak.

Moonbeam’in başarısının altında yatan sır ise Ethereum ekosistemindeki projelerle anlaşmalar yapması. Özellikle Sushi, Balancer, Cream gibi önemli DEFI projeleri Moonbeam’in duyulmasında önemli rol oynadı.

Moonbeam’in önemli yatırımcıları: Coinbase Ventures, Binance Labs, Fenbushi Capital, Arrington XRP Capital, Bitcoin.com.

Moonbeam’in Kusama ağındaki kardeşi Moonriver’dir. Parachain Auction’larında ShidenNetwork’ün önünde Karura’nın gerisinde 2. Parachain Slotunu almıştır. EVM üzerinde bir oynama yapmadığı için hızlıca akıllı kontratlarını da açan Moonriver Kusama’daki ilk akıllı kontrat desteğini açan Parachain olmayı başarmış ve markette ilk Parachain slotunu kazanan Karura’nın da önüne geçerek en değerli Kusama Parachain’i olmayı başarmıştır.

Trusted Computing: PHALA

Phala Network “Trusted Execution Environment” denilen Intel SGX teknolojisine sahip donanımları kullanan Node’lara dayanan bir teknolojiyi kullanan akıllı kontrat platformudur. Bu teknoloji sayesinde diğer akıllı kontrat platformlarına göre ekstra gizlilik sunmayı amaçlar. Bu teknoloji blockchain’lere has bir teknoloji değil o yüzden burada anlatmayacağım. Avalanche’in Ethereum köprüsünde de bu teknoloji kullanılıyor ve piyasadaki başka bir TEE kullanan proje de Secret Network. Bu vasıtalarla ne olduğunu araştırabilirsiniz.

Phala Network’ün Kusama ağındaki kardeşi Khala Network’dür. Kusama Parachain Auction’larında 4. Parachain slotunu kazanmayı başarmıştır.

Cross-chain DeFi: Clover Finance

Clover da bir diğer EVM tabanlı akıllı kontrat Parachain’i. En önemli özelliği kendi cüzdan yazılımı vasıtasıyla hem Metamask tarzı EVM uyumlu adres hem de Polkadot.js tarzı Polkadot tarzı adresi tek bir seed üzerinden bağlayarak iki adres sistemine birden destek vermesi.

Clover da Acala’da olduğu gibi farklı tokenleri GAS tokeni yerine kullanmaya izin verir.

Farklı fee mekanizması bulunan Clover Finance ağı sık kullanan adreslerden daha düşük fee alan bir fee mekanizmasına sahip.

Clover henüz Polkadot Parachain Slotları dağıtılmamış olmasına rağmen bağımsız bir blockchain olarak operasyonel haldedir. Tokeni marketten alınabilir durumdadır.

Clover’ın önemli yatırımcıları: Alameda Research, Polychain Capital, Okex Blockdream Fund, Bitcoin.com, Bithumb Global. Ayrıca Clover çıkışından sonra hızlı bir şekilde Coinbase’de listelenmiştir. Coinbase’in de benim haberimin olmadığı bir yatırımı olabilir.

Clover’ın Kusama ağındaki kardeşi Sakura’dır. Kusama Parachain Auction’larında henüz bir slot alamamıştır.

Real-World DeFi: Centrifuge

Centrifuge gerçek dünyadaki varlıkları blockchain üzerinde tokenize etmeyi amaçlayan bir Parachain projesi. MakerDAO’nun geleceğini üzerine planladığı bir proje. Buradan da anlaşılacağı gibi asıl hedef kullanım alanı merkeziyetsiz dolar projelerine collateral sağlamak.

Önemli yatırımcıları: Fenbushi Capital, Galaxy Digital.

Centrifuge’ün Kusama ağındaki kardeşi Altair’dir. Şuan devam eden Kusama’nın 9. Parachain slotu için olan Auction’ı önde götürmektedir ve bir sürpriz olmazsa kazacaktır.

Institutional-grade DeFi: Parallel Finance

Parallel Finance Lending, Staking ve DEX konularına odaklı bir DEFI Parachain’idir. Polkadot ekosistemine girişi oldukça yenidir ve yatırım turunda en yüksek yatırım toplayan Parachain projesi olmuştur.

Önemli yatırımcıları: Alameda Research, Pantera, Polychain Capital, Blockchain.com

Parallel Finance’ın Kusama ağındaki kardeşi Heiko Finance’dır. Şu anda 9. Parachain slotu için Altair’le yarışmaktadır fakat 10. Parachain slotunu kazanması daha olası.

Use your Bitcoin. Anywhere: INTERLAY

Interlay Polkadot ağında InterBTC adını verdiği Bitcoin köprüsü vasıtasıyla ekosistemin BTC’ye erişmesini sağlamayı amaçlayan bir Parachain projesidir.

Önemli yatırımcısı: CMS holdings

Interlay’in Kusama ağındaki kardeşi Kintsugi’dir. Şuanda Parachain slotları için yarışmaktadır fakat Heiko Finance’ı 10. slot için geçemezse bir sonraki 5’li Parachain Slotu dağıtımını beklemesi gerekecek.

Staking Liquidity: BiFROST

Bifrost Finance bir staking liqudity projesidir. Çok fazla açıklayıcı olmadı ama kısaca Acala’nın LDOT’u gibi likiditeden taviz vermeden staking yapmaya yarıyor. Farklı olarak bir çok zincire destek veriyor. Bu açıdan Stafi ile rakip olduğu söylenebilir. Bu vesileyle Stafi’yi de tanıtmış olayım. Bifrost Kusama ağındaki 5. Slot’un da sahibidir. Kusama ağı için bir kardeş ağ duyurmamıştır. Orada da kendisi bulunuyor.

Blockchain Identity Protocol: KILT

Kilt Protocol kimliğinizi blockchain’e taşımaya yarayan bir Parachain. Bifrost’da olduğu gibi Kusama ağında kendisi bulunur. Kusama’nın 6. Parachain slotunun sahibidir.

Interoperable Privacy Layer: MANTA

Manta Network Zcash gibi ZK-Snark tabanlı bir gizlilik protokolü sunan Parachain projesidir. Böyle kısa geçtik ama gizli transfer anlamında ZK-Snark en iyi ve garanti yöntemdir.

Önemli yatırımcıları: Polychain Capital, Alameda Research, Three Arrows Capital, Multicoin Capital.

Manta Network’ün Kusama ağındaki kardeşi Calamari’dir. Kusama’nın 7. Parachain slotunun sahibidir.

Cross-chain Liquidity Protocol: HydraDX

HydraDX bir likidite protokolü ama likidite protokolü ne demek? Bu açık bir tabir değil ama Balancer v2 + YFI + Parachain diye özetlenebilir. Kısaca boştaki tokenlerinizi veriyorsanız sizin yerinize onu değerlendiriyor ve size kazanç sağlıyor.

HydraDX’in Kusama ağındaki kardeşi Basilisk’tir. Basilisk Kusama ağındaki 8. Parachain slotunun sahibidir.

Cross-chain Money Market: EQUILIBRIUM

Equilibrium aslen bir EOS projesidir. EOS’un çoraklığından bıkmış olacak ki bir Parachain çıkarmaya karar vermişler. Lending, Sentetik varlıklar, DEX gibi servisler sunmayı amaçlayan bir projedir.

Equilibrium’un Kusama ağındaki kardeşi Genshiro’dur. Henüz Parachain slotu kazanamasa da 11–15 numaralı slotlar için alımlar açılırsa muhtemelen bir slot alabilecektir.

Kriptoparalar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.