KoinSaati
Layer-2, mevcut bir blockchain üzerine inşa edilmiş ve büyük kripto para birimi ağlarının karşılaştığı işlem hızı ve ölçekleme zorluklarını çözmeyi amaçlayan ikincil bir protokolü belirtir.
Ölçeklendirme çözümleri, doğrudan blockchain’e veya blockchain’le bağlantılı farklı bir ağ üzerinde uygulanmasına göre değişir. Birinci ölçeklenebilirlik düzeyi olan Layer-1 blockchain ağları, hız ve güvenlik işlemlerinin işletilmesi için oluşturulmuştur. Layer-2 ise ikinci ölçeklenebilirlik düzeyidir ve mevcut blockchain ağlarının ölçeklenebilirliğini arttırmak için kullanılacak teknolojik gelişmeleri belirtir.
Layer-2 çözümlerinin iki ana örneği, Bitcoin Lightning Network ve Ethereum Plasma’dır ve her iki çözüm de blockchain sistemlerine daha fazla verim sağlamak çalışır. Lightning Network, temelde blockchain işlemlerini gerçekleştiren ve bunları ana zincire bildiren durum kanallarına dayanır. Kullanıcılara ana zincir dışındayken bile hızlı ödeme yapmalarına olanak tanır. Ethereum Plasma çerçevesi ise ağaç benzeri bir yapıda modellenmiş küçük blockchain’leri olan yan zincirlerden oluşur.
Ethereum Plasma zinciri, Merkle Tree’den ve akıllı sözleşmelerden yararlanır. Bu, Ethereum blockchain’lerinin (Plasma zinciri) daha küçük versiyonlarını sağlayarak ana zincirle (Ethereum blockchain’i) iletişim kurmalarına izin verir. Bu yazımızda 2023 yılında takip edilmesi gereken Ethereum’daki 5 Layer-2 projesini inceliyoruz.
1) Polygon
En popüler Layer-2 projelerinden biri olan Polygon, hem protokol hem de çerçeve işlevi görür. Polygon’un amacı, çok sayıda teknoloji ve ölçeklenebilirlik çözümünden yararlanarak Ethereum uyumlu blockchain ağlarını birbirine bağlamaktır.
Bu ölçeklenebilirlik çözümleri Matic Plasma, ZK-Rollups ve Validum Chains’i içerir. Yan Zincirler, Kurumsal Zincirler ve Matic PoS zincirleri gibi bağımsız zincirler de kullanılır. Optimize edilmiş Ethereum örnekleri oluşturulabilir ve merkeziyetsizlik, esneklik ve ölçeklenebilirlik gibi özellikler sunabilir.
Polygon ağındaki projeler arasında SushiSwap, Aave, 1inch, Graphlink, Umbrella Network, Kamrbia Open Innovation ve Mogul Productions yer alıyor.
2) Loopring
Zero-Knowledge Proof’tan (Sıfır Bilgi Kanıtı) yararlanan Loopring, bir Layer-2 ölçekleme protokolü olarak hizmet eder. Loopring sayesinde AMM’ler (Otomatik Piyasa Yapıcı), yüksek verim, ödeme uygulamaları ve düşük işlem ücretleri Zero-Knowledge Proof tarafından sağlanır. Off-chain işlemler, Loopring borsaları tarafından gerçekleştirilir. Bunların tümü, Loopring protokolü tarafından yönetilen bir akıllı sözleşme aracılığıyla yapılır.
- Bu da ilginizi çekebilir: Zero-Knowledge Proofs (ZKPs) Nedir?
Off-chain işlemler, Ethereum blockchain’inde Loopring tarafından gerçekleştirilir. Bu sayede maliyetler azalır ve hız artar. Ethereum blockchain’indekii diğer merkeziyetsiz borsaların (DEX) bu işlemleri sonuçlandırması Loopring’e göre daha uzun süre gerektirir.
3) Optimism
Bir Layer-2 ölçeklendirme protokolü olan Optimism, işlemleri hızlandırmanın yanı sıra daha uygun fiyatlı hale getirmek amacıyla ortaya çıkmıştır.
OVM çözümü, merkeziyetsiz bir borsa olan Sythentix ile piyasaya sürülmüştür. Synthentix ve Optimism’e göre kullanıcılar, Optimism sayesinde 100.000’den fazla işlemden yaklaşık 10 milyon dolar tasarruf etti. Popüler merkeziyetsiz borsa Uniswap, Optimism protokolünü entegre edecek şekilde ayarlanmıştır.
4) OMG Network
Eski adı OmiseGo olan The OMG Network, merkeziyetsiz, halka açık bir ağdır. OMG Network’ün öne çıkan özellikleri arasında yüksek aktarım hızı ve düşük maliyetli P2P işlemler yer alır. OMG Network; ölçeklenebilir, merkeziyetsiz ödeme uygulamaları oluşturmak isteyen üçüncü taraflar için idealdir.
OMG Network’ün avantajları arasında Ethereum’daki işlem maliyetlerini yaklaşık olarak üçte bir oranında azaltması ve saniyede binlerce işlemin gerçekleştirilebilmesi yer alır. Ağın yerel token’ı OMG, işlem ücretlerini ödemek için kullanılır.
5) Arbitrum
Solidity geliştiricileri, akıllı sözleşmelerini Arbitrum’un birlikte çalışabilirliği ile kolayca çapraz derleyebilir. Arbitrum’un üç bileşeni arasında Compilers (Derleyici), EthBridge ve validator’ler (Doğrulayıcı) yer alır. Ayrıca; Arbitrum rollup teknolojisinden yararlanır ve Alchemy’den destek alır. Arbitrum’un ortakları arasında OKEx, Chainlink ve Graph Protocol yer alıyor.
Compilers: Solidity ile yazılmış bir dizi akıllı sözleşme, AVM’de (Arbitrum Virtual Machine) çalıştırılan tek bir yürütülebilir dosyada derlenir.
EthBridge: Arbitrum ve Ethereum ağları arasında bir köprü, bir DApp’tir.
Validator’lar: Validator’ler, öncelikle zincir dışı çalışacak ve AVM’nin durumunu izleyecektir.
- Bu da ilginizi çekebilir: Layer-1 ve Layer-2: Farklı Blockchain Layer Çözümleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
Hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan bu içerik, genel anlamda bilgi vermeyi amaçlamakta olup; bu içeriğin, yatırımcıların alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgileri kapsamayabileceği dikkate alınmalıdır. Bu sayfalarda yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan KoinSaati sorumlu tutulamaz.
