Crypto Mario
ZK-Rollup, çok sayıda işlemi blok zincir dışında gerçekleştirerek ağı ölçeklendiren Ethereum akıllı sözleşmeleridir. Bu yazımızda en iyi ZK-Rollup projelerini sizler ile paylaşacağız.
Ethereum, akıllı sözleşmeler, dApp’ler, DeFi ve NFT‘ler için açık ara dünyanın en popüler blok zinciridir. Bununla birlikte, Ethereum’un ölçeklenebilrilik ve fiyatlandırma sorununa sahip olması çoğu kişi için şaşırtıcı değil. 2023’ün başlarından itibaren, blok zinciri saniyede en fazla 15 işlem (TPS) işleyebilir ve en yoğun faaliyet zamanlarında gas ücretleri 1.000 dolara kadar çıkmıştır.
Gas ücretleri, 2022’nin başlarından ortalarına kadarki zirvelerinden bu yana önemli ölçüde düşmüş olsa da Ethereum’un yavaş işlem süreleri ve büyük miktarda veriyi işelemedeki zorlukları, onu hala olgunlaştırmaya devam ediyor. Bu nedenle son birkaç yıl içerisinde daha hızlı, daha ucuz ve daha çevre dostu olan Ethereum tabanlı Layer-2 blok zincirleri ortaya çıktı. Layer-2’ler, verileri işlemek ve kanıtlamak için yeni yollar sunarken genellikle Ethereum’un güvenlik garantilerini devralan ana Ethereum blok zincirinin üzerine inşa edilmiş ağlardır.
Peki Layer-2’ler yüksek hızlara ve daha düşük maliyetlere nasıl ulaşıyor? Layer-2’lerin elde ettiği ilerlemenin çoğu, sıfır bilgi kanıtının bir biçimi olan Zk-Rollup’ların bir sonucudur. Bir Zk-Rollup, çok sayıda Layer-2 işlemini birleştirir, zincir dışı olarak yürütür ve Ethereum ana ağına yalnızca bir işlem olarak gönderir.
Aşağıda, şu anda piyasada yer alan en iyi Zk-Rollup projelerinden bazılarını sizler için listeledik:
Polygon
Polygon şu anda hem TVL hem de MATIC aracılığıyla piyasa değeri açısından en büyük Ethereum Layer-2 blok zinciridir. Proof of Stake algoritması kullanan Polygon, şu anda 80’den fazla aktif dApp’e sahiptir.
Polygon, ölçeklenebilirliği büyük ölçüde iyileştirmek adına Zk-Rollup kullanır. Ancak tipik Zk-Rollup’ların belirli dezavantajları vardır. Polygon, özyinelemeli kanıtları kullanarak bu sorunu ortadan kaldırır. Aynı anda yalnızca tek bir işlem için kanıt oluşturabilen diğer Zk-Rollup tabanlı blok zincirlerinin aksine Polygon, toplu işlemleri Ethereum ana ağına göndermeden önce her işlem için aynı anda kanıt oluşturabilir.
StarkNet/StarkEx
StarkNet, başka bir merkeziyetsiz ZK-Rollup tabanlı Layer-2 blok zinciridir. Polygon’dan farklı olarak StarkNet geliştiricilerinin Cairo programlama dilini öğrenmeleri gerekir. Bu da yeni geliştiricilerin katılımını biraz daha zorlaştırabilir.
Diğer ZK-Rollup tabanlı zincirler gibi StarkNet de birçok Layer-2 işlemini Ethereum üzerinde tek bir işlemde toplar, bu da hızı önemli ölçüde artırır ve gas ücretlerini azaltır.
Aztec Network
Aztec Network kendisini, gizliliğe sahip ve Ethereum tarafından korunan ilk akıllı sözleşme platformu olarak tanımlıyor. ZKSync gibi Aztec Network de SNARK’ları kullanır ve gizlilik üzerine kurulmuş olan zCash dahil olmak üzere çeşitli tanınmış kripto ve DeFi projeleri tarafından kullanılan sıfır bilgi kanıtlı bir algoritma olan PLONG üzerine kuruludur.
Loopring
Loopring, merkezyetsiz borsalar ve ödeme sistemleri oluşturmak için özel olarak tasarlanmış ZK-Rollup tabanlı Layer-2 blok zincir protokolüdür. Loopring, gerçekte herhangi bir kullanıcının parasını tutmadan satıcı ve alıcıları eşleştirerek saklama dışı ticaretin etkinleştirilmesine yardımcı olur.
ZKSync
ZKSync, düşük gas ücretleri ve yüksek güvenlik sağlarken yüksek hızları (2.000+ TPS) barındıracak şekilde tasarlanmış bir Ethereum Layer-2 ölçeklendirme çözümüdür. Birçok Layer-2’den farklı olarak ZKSync, Ethereum Layer-1 ana ağına neredeyse anında para çekilmesine izin verir.
ZKSync’in şu anda tam EVM uyumluluğuna sahip tek ZK-Rollup protokolü olduğu unutulmamalıdır. Bu, geliştiricilerin canlı akıllı sözleşmeleri ZKSync için yeniden yazmadan veya özelleştirmeden Ethereum üzerinde kolayca konuşlandırabilecekleri anlamına gelir. Bu, birlikte çalışabilirliği önemli ölçüde artırır ve geliştirme süresini azaltır.
Bu projelerin dışında öne çıkan diğer ZK-Rollup tabanlı projeler ise şöyle sıralanabilir:
- ImmutableX
- Scroll
- Fox Tech
- Orbis
- dYdX
- Uniswap
- AAVE
- Curve
- MakerDAO
- MetaMask
- Bu da ilginizi çekebilir: Zero-Knowledge (ZK) Teknolojisi Web3 Alanını Nasıl Geliştirecek?
Kripto paralar ve blockchain hakkındaki her türlü sorunuz için telegram kanalımıza davetlisiniz. Kanala katılmak için tıklayınız.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan içerik, yorum ve tavsiyeler genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
Hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan bu içerik, genel anlamda bilgi vermeyi amaçlamakta olup; bu içeriğin, yatırımcıların alım satım kararlarını destekleyebilecek yeterli bilgileri kapsamayabileceği dikkate alınmalıdır. Bu sayfalarda yer alan çeşitli bilgi ve görüşlere dayanılarak yapılacak ileriye dönük yatırımlar ve ticari işlemlerin sonuçlarından ya da ortaya çıkabilecek zararlardan KoinSaati sorumlu tutulamaz.
